Co do czego służy w kokpicie samolotu? - PRZEWODNIK
Cześć,<br />Jako, że jestem bardzo zapalonym fanem wszystkiego co lata, oraz mam na ten temat jakąś tam wiedzę, pragnę dzisiaj oprowadzić Was po kokpicie samolotu pasażerskiego. Liczę na to, że może uda mi się Was zarazić lotnictwem, albo chociaż wzbudzić zainteresowanie treścią poniżej zawartą. Kto wie kiedy taka wiedza może się przydać? ; )<br />Myślę, że ten wykop jest zbyt krótki by rozpisywać się o całym, współczesnym liniowcu, ale mam nadzieje w miarę zwięźle i czytelnie przedstawić kabinę pilotów. <br /><br />Nadmienię, że za przykład weźmiemy sobie model Boeing 737-600. To samolot należący do grupy 737 - najpopularniejszych liniowców świata. Najłatwiej będzie mi o nim pisać, ponieważ ten model znam najlepiej. Jego produkcja ruszyła w późnych latach sześćdziesiątych. Wyprodukowano ich, do dnia dzisiejszego, około sześć tysięcy. <br />Oczywiście wyposażenie zmieniało się na przestrzeni dekad. Wersja 600 istnieje od połowy lat dziewięćdziesiątych. <br />Po powyższym rysie historycznym dodam, że praktycznie każdy liniowiec, z którym się kiedykolwiek spotkałem, prezentuje bardzo zbliżone rozmieszczenie danych dziedzin przyrządów, więc owy przewodnik można uznać za uniwersalny. <br /><br />Życzę miłej lektury!<br /><br /><br /><br /><br />
<br /><br />Na początek ogólny rzut na wnętrze kabiny 737-600. Jak widać, na ściance
przedniej rozmieszczonych jest kilka ekranów. Kokpit z takim
rozwiązaniem nazywamy Glass Cockpit. Na nich wyświetla się cyfrowo
zegary, których analogowe odpowiedniki były np. mniej czytelne, bardziej
awaryjne, zbyt duże, zbyt mało zwięzłe lub po prostu mniej szpanerskie
od ekranu TFT.<br /><br /><br />
<br /><br />Oto zbliżenie.<br />Idąc od lewej mamy monitor ze sztucznym horyzontem, na
którym dodatkowo wyświetla się prędkość samolotu [prostokąt po lewej]
oraz wysokość [prostokąt po prawej]. Ponadto niektóre zobrazowane
polecenia dla autopilota również można nań odczytać. Np ustawioną
prędkość, wysokość czy prędkość wznoszenia/opadania [Vertical Speed -
pionowy prostokąt najbardziej na prawo]. Jeśli oglądaliście wypowiedzi
ekspertów po katastrofie smoleńskiej, pewnie wiecie co to jest ILS.
System ten, wspomagając lądowanie, wyświetla określoną ścieżkę podejścia
jako fioletowo-różowy krzyż właśnie na środku sztucznego horyzontu.
Ponieważ zdjęcie zostało zrobione na płycie lotniska - "[...]teraz go
nie ma[...]".<br /><br />Drugi monitor pokazuje najbliższą trasę do pokonania, punkty przelotowe, odległość od nich, lotniska wpisane jako miejsca startu/lądowania, obecny kurs itd. Zaznaczony w autopilocie kurs zobrazowany jest przerywaną linią. Na moje, w chwili zrobienia zdjęcia pokazuje ona azymut ok. 80-90 stopni. Taka swoista mapa, której wyświetlane elementy ustalają piloci wpisując plan lotu do komputera pokładowego przed lotem. <br /><br />Dalej w prawo mamy uproszczoną powtóreczkę ze sztucznego horyzontu i busolę. Kolejny ekran pokazuje parametry pracy silników. Bezpośrednio pod nim mamy drugi, mający to samo zadanie, lecz trochę inne wskazania. Ta klawiaturka z małym ekranikiem to ww. FMC. Za jego pomocą samolot w ogóle wie co się będzie działo. To podstawowe narzędzie komunikacji na linii piloci - samolot. <br />Pomiędzy górnym ekranem pokazującym pracę silników a zdublowaną "małą mapą" znajduje się dźwignia do wysuwania lub wciągania podwozia. To takie najważniejsze elementy widoczne na tym zdjęciu.<br /><br /><br />
<br /><br />Tu, na środku zdjęcia widzimy przepustnice, hamulec ręczny [dźwignia najbardziej po lewej] i manetkę do ustawiania klap [dźwignia najbardziej po prawej]. Tymi malutkimi dwiema u dołu można wyłączyć zapłon. Ciekawe jest to, że często służą one jako trzymajki do telefonów pilotów ; ). Dobrze się do tego nadają. <br /><br />
<br /><br />Wyżej co prawda kokpit 767, ale najlepiej na nim widać wspólne dla chyba
wszystkich liniowców położenie panelu autopilota. Znajduje się on pod
przednią szybą, w centralnej części panelu przedniego. Dzięki niemu można na długich trasach ograniczyć się do sterowania załogą oraz do funkcji kontrolnej. Nie trzeba ręcznie utrzymywać parametrów, co stanowi ogromne ułatwienie i zmniejsza zmęczenie. Oczywiście przekłada się to na możliwy dystans do pokonania pod względem czynnika ludzkiego. <br /><br />
<br /><br />Nad głowami pilotów bardzo rzuca się w oczy panel górny, tzw. overhead. <br />W jego obrębie można znaleźć przyciski i pokrętła odpowiadające za bardzo wiele aspektów, min:<br /><br />-sterowanie uruchamianiem silników,<br />-sterowanie przepływem paliwa,<br />-konfigurowanie sieci elektrycznej w całym samolocie,<br />-wentylację, klimatyzację i utrzymywanie stałego ciśnienia wewnątrz, <br />-ogrzewanie szyb i narażonych na oblodzenia fragmentów samolotu,<br />-włączanie wszystkich zewnętrznych świateł + podświetlenia kabiny*<br />-sterowanie silnikiem APU zamieszczonym w ogonie, który robi za generator prądu podczas uruchamiania silników, po ich awarii itd.<br />-włączanie się kontrolek zapięcia pasów, zakazu palenia, wzywania załogi,<br />-itd, itd, itd.<br /><br />*Na samym dole panelu górnego jest rząd przełączników. Właśnie one służą do włączania świateł zewnętrznych. Ciekawostką jest to, że niektóre muszą być włączone od momentu odpalenia elektryki w samolocie do wyłączenia silników po lądowaniu. Są takie, np. "TAXI", które działają w ciągu lotu przez zaledwie ok. 20 minut. <br /><br /><br />
<br /><br />Screen z symulatora, ale najbardziej nadający się do wrzucenia jako obraz panelu radiowego. Znajduje się dokładnie pomiędzy fotelami, zaraz za przepustnicami. Odpowiada on za jak wiadomo komunikację między kapitanem a załogą, pilotami a kontrolą itd. Ustawia się tu częstotliwości radiolatani, ILS, czterocyfrowy kod transpondera* itd. <br /><br />*Taki kod dostaje każda maszyna w trakcie otrzymywania zgody na lot (nie na start, ale na sam lot) na kilkanaście minut przed startem. Jest on indywidualny, niepowtarzalny i ważny do zamknięcia planu lotu po lądowaniu. Cyfry zależą od miejsca, z którego się startuje i dokąd. Mowa tu o dwóch pierwszych. Pozostałe to po prostu wolny, niezajęty na tą chwilę numer. Np. (tu nie jestem pewien na 100%) lecąc z Polski na południe dostaje się kod 45XX. <br />Niektóre loty mogą dostać kod 2000 lub 7000 i są one np. nieobjęte standardową kontrolą. No ale to już nie w temacie liniowców, których to nie dotyczy.<br /><br />Są też kody specjalne:<br /><br />-7700 - ustawiany w razie realnego zagrożenia (mayday) i wywołujący alarm w kontroli,<br />-7600 - w razie utraty łączności,<br />-7500 - porwanie.<br /><br />Mniejsza o kodach. <br />Za plecami kapitana, który zawsze siedzi na lewym fotelu, znaleźć można całą rzeszę bezpieczników.<br />Zwykle w każdym modelu samolotu jest też tzw. jumpseat, czyli siedzenie (lub nawet kilka), które można sobie wysunąć/otworzyć jak np. te na korytarzach w wagonach pociągu ; ). Służą np. dla gości w kokpicie. <br /><br />To byłoby chyba tyle. Mam nadzieję, że nie znudziliście się za bardzo. Jakbyście mieli jakieś pytania, to wiecie... "jestem ekspertem" : D. Dziękuję za dotrwanie do tego momentu.<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />P.S. Jeśli można prosić to zostaw po sobie jakiś komentarz odnośnie tego wykopu. Będę bardzo wdzięczny!<br /><br /><br /><br /><br /><br />P.P.S. Pod nogami pilotów znajdują się pedały. Dużo ludzi mnie o to pytało w "realu". Służą do sterowania statecznikiem pionowym lub w mniejszych samolotach do kołowania, czyli poruszania się po płycie lotniska.<br />Kiedy naciśnie się na ich końcówki, to samolot zaczyna hamować. Trudne - wymaga wprawy.<br /><br />Pozdrawiam!<br /><br />Artur Banach<br />
<br /><br />Na początek ogólny rzut na wnętrze kabiny 737-600. Jak widać, na ściance
przedniej rozmieszczonych jest kilka ekranów. Kokpit z takim
rozwiązaniem nazywamy Glass Cockpit. Na nich wyświetla się cyfrowo
zegary, których analogowe odpowiedniki były np. mniej czytelne, bardziej
awaryjne, zbyt duże, zbyt mało zwięzłe lub po prostu mniej szpanerskie
od ekranu TFT.<br /><br /><br />
<br /><br />Oto zbliżenie.<br />Idąc od lewej mamy monitor ze sztucznym horyzontem, na
którym dodatkowo wyświetla się prędkość samolotu [prostokąt po lewej]
oraz wysokość [prostokąt po prawej]. Ponadto niektóre zobrazowane
polecenia dla autopilota również można nań odczytać. Np ustawioną
prędkość, wysokość czy prędkość wznoszenia/opadania [Vertical Speed -
pionowy prostokąt najbardziej na prawo]. Jeśli oglądaliście wypowiedzi
ekspertów po katastrofie smoleńskiej, pewnie wiecie co to jest ILS.
System ten, wspomagając lądowanie, wyświetla określoną ścieżkę podejścia
jako fioletowo-różowy krzyż właśnie na środku sztucznego horyzontu.
Ponieważ zdjęcie zostało zrobione na płycie lotniska - "[...]teraz go
nie ma[...]".<br /><br />Drugi monitor pokazuje najbliższą trasę do pokonania, punkty przelotowe, odległość od nich, lotniska wpisane jako miejsca startu/lądowania, obecny kurs itd. Zaznaczony w autopilocie kurs zobrazowany jest przerywaną linią. Na moje, w chwili zrobienia zdjęcia pokazuje ona azymut ok. 80-90 stopni. Taka swoista mapa, której wyświetlane elementy ustalają piloci wpisując plan lotu do komputera pokładowego przed lotem. <br /><br />Dalej w prawo mamy uproszczoną powtóreczkę ze sztucznego horyzontu i busolę. Kolejny ekran pokazuje parametry pracy silników. Bezpośrednio pod nim mamy drugi, mający to samo zadanie, lecz trochę inne wskazania. Ta klawiaturka z małym ekranikiem to ww. FMC. Za jego pomocą samolot w ogóle wie co się będzie działo. To podstawowe narzędzie komunikacji na linii piloci - samolot. <br />Pomiędzy górnym ekranem pokazującym pracę silników a zdublowaną "małą mapą" znajduje się dźwignia do wysuwania lub wciągania podwozia. To takie najważniejsze elementy widoczne na tym zdjęciu.<br /><br /><br />
<br /><br />Tu, na środku zdjęcia widzimy przepustnice, hamulec ręczny [dźwignia najbardziej po lewej] i manetkę do ustawiania klap [dźwignia najbardziej po prawej]. Tymi malutkimi dwiema u dołu można wyłączyć zapłon. Ciekawe jest to, że często służą one jako trzymajki do telefonów pilotów ; ). Dobrze się do tego nadają. <br /><br />
<br /><br />Wyżej co prawda kokpit 767, ale najlepiej na nim widać wspólne dla chyba
wszystkich liniowców położenie panelu autopilota. Znajduje się on pod
przednią szybą, w centralnej części panelu przedniego. Dzięki niemu można na długich trasach ograniczyć się do sterowania załogą oraz do funkcji kontrolnej. Nie trzeba ręcznie utrzymywać parametrów, co stanowi ogromne ułatwienie i zmniejsza zmęczenie. Oczywiście przekłada się to na możliwy dystans do pokonania pod względem czynnika ludzkiego. <br /><br />
<br /><br />Nad głowami pilotów bardzo rzuca się w oczy panel górny, tzw. overhead. <br />W jego obrębie można znaleźć przyciski i pokrętła odpowiadające za bardzo wiele aspektów, min:<br /><br />-sterowanie uruchamianiem silników,<br />-sterowanie przepływem paliwa,<br />-konfigurowanie sieci elektrycznej w całym samolocie,<br />-wentylację, klimatyzację i utrzymywanie stałego ciśnienia wewnątrz, <br />-ogrzewanie szyb i narażonych na oblodzenia fragmentów samolotu,<br />-włączanie wszystkich zewnętrznych świateł + podświetlenia kabiny*<br />-sterowanie silnikiem APU zamieszczonym w ogonie, który robi za generator prądu podczas uruchamiania silników, po ich awarii itd.<br />-włączanie się kontrolek zapięcia pasów, zakazu palenia, wzywania załogi,<br />-itd, itd, itd.<br /><br />*Na samym dole panelu górnego jest rząd przełączników. Właśnie one służą do włączania świateł zewnętrznych. Ciekawostką jest to, że niektóre muszą być włączone od momentu odpalenia elektryki w samolocie do wyłączenia silników po lądowaniu. Są takie, np. "TAXI", które działają w ciągu lotu przez zaledwie ok. 20 minut. <br /><br /><br />
<br /><br />Screen z symulatora, ale najbardziej nadający się do wrzucenia jako obraz panelu radiowego. Znajduje się dokładnie pomiędzy fotelami, zaraz za przepustnicami. Odpowiada on za jak wiadomo komunikację między kapitanem a załogą, pilotami a kontrolą itd. Ustawia się tu częstotliwości radiolatani, ILS, czterocyfrowy kod transpondera* itd. <br /><br />*Taki kod dostaje każda maszyna w trakcie otrzymywania zgody na lot (nie na start, ale na sam lot) na kilkanaście minut przed startem. Jest on indywidualny, niepowtarzalny i ważny do zamknięcia planu lotu po lądowaniu. Cyfry zależą od miejsca, z którego się startuje i dokąd. Mowa tu o dwóch pierwszych. Pozostałe to po prostu wolny, niezajęty na tą chwilę numer. Np. (tu nie jestem pewien na 100%) lecąc z Polski na południe dostaje się kod 45XX. <br />Niektóre loty mogą dostać kod 2000 lub 7000 i są one np. nieobjęte standardową kontrolą. No ale to już nie w temacie liniowców, których to nie dotyczy.<br /><br />Są też kody specjalne:<br /><br />-7700 - ustawiany w razie realnego zagrożenia (mayday) i wywołujący alarm w kontroli,<br />-7600 - w razie utraty łączności,<br />-7500 - porwanie.<br /><br />Mniejsza o kodach. <br />Za plecami kapitana, który zawsze siedzi na lewym fotelu, znaleźć można całą rzeszę bezpieczników.<br />Zwykle w każdym modelu samolotu jest też tzw. jumpseat, czyli siedzenie (lub nawet kilka), które można sobie wysunąć/otworzyć jak np. te na korytarzach w wagonach pociągu ; ). Służą np. dla gości w kokpicie. <br /><br />To byłoby chyba tyle. Mam nadzieję, że nie znudziliście się za bardzo. Jakbyście mieli jakieś pytania, to wiecie... "jestem ekspertem" : D. Dziękuję za dotrwanie do tego momentu.<br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />P.S. Jeśli można prosić to zostaw po sobie jakiś komentarz odnośnie tego wykopu. Będę bardzo wdzięczny!<br /><br /><br /><br /><br /><br />P.P.S. Pod nogami pilotów znajdują się pedały. Dużo ludzi mnie o to pytało w "realu". Służą do sterowania statecznikiem pionowym lub w mniejszych samolotach do kołowania, czyli poruszania się po płycie lotniska.<br />Kiedy naciśnie się na ich końcówki, to samolot zaczyna hamować. Trudne - wymaga wprawy.<br /><br />Pozdrawiam!<br /><br />Artur Banach<br />