"Śmierć Iwana Iljicza" to jedno z najbardziej poczytnych opowiadań Lwa Tołstoja. Tytułowy bohater, żyjący w świecie prawników, w ostatnich godzinach swego życia uświadamia sobie marność swej dotychczasowej egzystencji. O przemijaniu, poczuciu beznadziei i odizolowania.

Krótko mówiąc, szlachetka nasz tak zaciął się w czytaniu, że dnie i noce nad książkami trawił; doszło do tego, że wskutek zbytecznego natężenia i niewywczasu mózg mu jakoś scieńczał, iż po prostu mówiąc, zgłupiał na pięknie. Nabił sobie mózgownicę wszystkimi tymi adrybajami, które

Ja natomiast od każdego chcę tego, co w nim jest najwięcej warte, a nic mnie nie obchodzi, czy świat nazwie to nietaktem towarzyskim czy też czymkolwiek innym.

Ludzie i narody, które siedzą na miejscu i rozpaczają, dlatego że życie nie ułożyło się dokładnie tak, jak to sobie wyobrażali, są godni politowania.

Słowem, byłem zbyt wielkim tchórzem, aby czynić to, co uważałem za słuszne, i zanadto tchórzyłem, aby uniknąć złych postępków. Nie miałem jeszcze wtedy żadnego kontaktu ze światem i nie wiedziałem, że w ten sposób postępuje większość jego mieszkańców.