[luvencedus]

Dasz Wiarę? Odc.5: Bliskowschodni czciciele Szatana, czyli jazydyzm.

Krzywdzące i stereotypowe sformułowanie zawarte w tytule odcinka, było używane wobec jazydów – społeczności zamieszkującej Kurdystan - od dawna: przez muzułmanów w średniowieczu, europejskich badaczy kultur w XIX w., Saddama Husajna, a obecnie przez islamistów. Zwykle nie kończyło się na przemocy słownej, gdyż jazydzi ją jedną z najbardziej prześladowanych społeczności na przestrzeni dziejów, co ostatnio jest nagłaśniane przez media przy okazji agresji Państwa Islamskiego. Sytuacji nie poprawia izolacja Jazydów - nawet chrześcijańscy czy muzułmańscy Kurdowie wiedzą mało o swoich sąsiadach.

Jazydzkie kobiety w tradycyjnych strojach podczas pielgrzymki do Lalisz

Historycznych początków swojego ludu Jazydzi upatrują w VII w. p.n.e. z początkiem historii kurdyjskiej, nazwa ludu miała się wywodzić od perskiego „ized” czyli anioł. Do niedawna uznaniem cieszyła się teoria, jakoby jazdyzym miał być ruchem oporu kalifa Yazida żyjącego w VIII w. n.e. przeciwko dynastii Abbasydów, która dopiero co przyjęła islam. Teorie te są na razie spekulacjami, jedynym pewnikiem jest postać szajcha Adiego (1075-1160r.) – proroka jazydyzmu. który podróżował po Bliskim Wschodzie słuchając teologów muzułmańskich, chrześcijańskich i żydowskich. Podobno zapuścił się również w okolice Indusu, zanim osiadł w dolinie Lalisz w chrześcijańskim klasztorze. Tam poświęcił swe życie umartwieniom i modlitwie. Jego grób jest najważniejszym miejscem pielgrzymek i modłów dla jazydów. Za życia został uznany za świętego, a po śmierci na wcielenie najwyższego anioła, zwanego Melek Taus co znaczy „Anioł Paw”, które niewypowiadane nigdy imię brzmi Shaytan.

Grobowiec Szajcha Adiego w Lalisz

Religia Jazydów opiera się na idei podobną do oświeceniowego deizmu – istnieje jeden najwyższy bóg nie zajmujący się zbytnio losami świata – Jazdan, który stworzył 7 wielkich aniołów, Ziemię oraz człowieka. Nakazał aniołom oddać pokłon człowiekowi, posłusznie więc wypełnili oni polecenie boga – wszyscy oprócz Meleka Tausa. Ten zbuntował się, gdyż uważał, że cześć należy się tylko Jazdanowi. Niezależnie od tego czy miał rację, został wtrącony do piekła i stał się upadłym aniołem. W otchłani Melek Taus żałował za swoje czyny i płakał rzewnymi łzami przez 7000 lat, napełniając 7 wielkich dzbanów, których użył potem do ugaszenia ognia piekielnego. Jazdan w dowód wdzięczności przywrócił Meleka Tausa do chwały, dał mu najwyższą godność i nakazał sprawować władzę nad Ziemią. Z tego powodu jazydzi czczą Meleka Tausa, a nie Jazdana, a szajch Adi jest najważniejszym człowiekiem, któremu przynależy wszelka cześć.

Tradycyjne przedstawienie Meleka Tausa – Anioła Pawia

Wierzenia jazydzkie były przekazywane przede wszystkim ustnie. Istnieją co prawda dwie święte księgi – „Księga Objawienia” Szajcha Adiego i „Czarna Księga” wczesnomuzułmańskiego teologa Hasana al-Basriego (642-728r.), jednak nie są one znane przez większość wiernych. Nie istnieje spójna i jasna doktryna, religia ta jest mieszanką zapożyczonych z sąsiadujących religii elementów. I tak: istnieje Jazdan i Melek Taus (odniesienie do zaratustrzańskiego boga Ahura-Mazdy), stworzyciele świata i człowieka, który potem popełnia grzech i zostaje wypędzony z Raju, a na ziemię przychodzi wielka powódź (judaizm). Czczone jest Słońce, Księżyc, Ziemia i gwiazdy jako osobne aspekty bóstwa (starożytne religie mezopotamskie). Obowiązkiem każdego jazyda jest modlitwa trzy razy dziennie oraz pielgrzymka do grobu szajcha Adiego w Lalisz przynajmniej raz w życiu (islam). Nabożeństwa bardzo przypominają mszę, wierni czynią znak krzyża i udzielają chrztu, gdyż uznają, że woda jest święta (chrześcijaństwo). Nie ma piekła, a po śmierci ludzie przechodzą przez kolejne wcielenia, zawsze o jeden stopień wyżej w hierarchii (buddyzm). Społeczeństwo jazydzkie jest podzielone na kasty (hinduizm), istnieje zakaz mieszania małżeństw pomiędzy kastami, a każda rodzina jest odpowiedzialna za inny aspekt życia, zgodnie z przynależnością kastową. Obowiązują liczne tabu, m.in. zakaz jedzenia sałaty (ponieważ jej nazwa brzmi podobnie do imienia jednego z aniołów) ryb, gazeli, dyni, czy kurczaka, który za bardzo przypomina pawia. Zabronione jest też ubieranie się na niebiesko – jest to kolor zarezerwowany dla Meleka Tausa.

Kaplica Słońca niedaleko Lalisz, wskazująca kierunek modłów

Obecnie wielu jazydów uciekło z Kurdystanu, a sytuacja wcale się nie poprawia. Duże diaspory znajdowały się w Syrii (skąd również jazydzi emigrowali), Gruzji, Armenii oraz w Niemczech. Turcja jest nieprzyjaznym krajem dla niewiernych, za jakich uważani są jazydzi – mimo rzekomej neutralności religijnej państwa, jazydzkie dzieci w Turcji są zmuszane do odmawiania muzułmańskich modlitw, a dorośli muszą co rusz łamać swoje zasady, aby nikt ich nie rozpoznał. Ostatnio sytuacja polepszyła się, jazydzi mogą m.in. prowadzić własne lekcje w szkołach w języku ojczystym. W Niemczech diaspory stają się coraz bardziej liberalne, jazydzi integrują się ze środowiskiem, a zakazy wychodzenia poza kastę nie są tak mocno przestrzegane (jeszcze niedawno zdarzały się w Niemczech zabójstwa wewnątrz wspólnot np. za zdradę). Te wszystkie czynniki sprawiają, że jazydyzm może całkowicie zaniknąć, zanim zdążymy go dokładnie poznać.

Cmentarz jazydzki w Hannowerze

Natłok obowiązków zmusił mnie do opuszczenia jednego tygodnia, więc przepraszam wszystkich, którzy czekali.
Odcinek ze specjalną dedykacją dla wiernego czytelnika @BQP

Jeśli podobał ci się ten tekst, zostaw plusa i komentarz oraz obserwuj tag #daszwiare po więcej tego typu ciekawostek.
W poprzednich odcinkach:
Odc.4: Piękna Pani Śmierć, czyli Santa Muerte
Odc.3: Zły, który ratuje słońce, czyli Set
Odc.2: Polska myśl teologiczna, czyli mariawityzm
Odc.1: Jak zdobyć mannę z nieba, czyli kulty cargo

[WujaAndzej]

@luvencedus: taktyk

[Jolly_Roger]

@luvencedus:

pokrewny temat
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kainici
https://en.wikipedia.org/wiki/Cainites

Ideałem i wzorem do naśladowania był dla nich Kain oraz Sodoma i Gomora.

[przykrasprawa]

@luvencedus: O takie wpisy nic nie robiłem. Tag juz zaobserwowany, czekam na wincyj.

[luvencedus]

@Jolly_Roger: W ogóle w pierwszych wiekach chrześcijaństwa powstawało mnóstwo herezji, jedna dziwniejsza od drugiej, ale prawie żadna się nie zachowała do dziś. Jazydzi żyją tak samo od prawie 1000 lat
@przykrasprawa: Mam nadzieję, że nic mi już nie wypadnie i odcinki będą regularnie co tydzień :)

[plemo]

@luvencedus: podobny ten melek taus do adramelecha https://pl.wikipedia.org/wiki/Adramelech, któremu składano ofiary z dzieci

[luvencedus]

@plemo: Dobra uwaga, nie dotarłem do tego. Nic dziwnego, że wszyscy dookoła uważali ich za czcicieli szatana - mieli tylko szczątkowe informacje o jazydach i od razu kojarzyli sobie ze znanymi faktami

[lpknnp]

@luvencedus: prosze o więcej takich tekstów :)

[luvencedus]

@lpknnp: Będą co tydzień :) dodatkowo myślałem, żeby na weekend wrzucać krótsze teksty - takie typowe ciekawostki na pół strony, ale zobaczymy co z tego wyjdzie

[TitanChestOfTheDrawers]

Czyli szatan to spoko ziomek?

[BQP]

@luvencedus: no w końcu :) dzięki za kolejny świetny wpis.

[T.....3]

@luvencedus: Byłem w Lalish jesienią 2012 roku. Magiczne miejsce z intrygującą historią, aczkolwiek to po prostu większa wioska na pustkowiu z miejscami kultu i dość licznymi mieszkańcami/pielgrzymami. Ciężko oddać ten klimat, mam nadzieję że nic się moim przewodnikom nie stało złego w ostatnich latach.

[T.....3]

@luvencedus:

[T.....3]

@luvencedus:

[luvencedus]

@Tosca303: Wow, szanuję jak #!$%@? ( ͡° ͜ʖ ͡°) strasznie ci zazdroszczę :)