Od wiosła do Pump Jet, jak zmieniał się statkowy ster

Urządzenia sterowe dawniej i dzisiaj.
Idąc za ciosem postanowiłem napisać kilka słów o tym jak to z tymi sterami było a jak jest.
Jak już zapewne wiecie, jestem pasjonatem i interesuje mnie dość mocno to co pływa.
Ale od początku.
W zasadzie pierwszym urządzeniem sterowym było wiosło. Stanowiło ono od razu napęd statku *przyjmijmy że wszystko co pływa będzie tu opisane jako statek.
Początkowo wiadomo łodzie były małe, więc wiosła sterowe śmiało można było utrzymać w ręce.
Wraz ze wzrostem wielkości wiosło sterowe, przestawało pełnić rolę napędu, a zaczynało spełniać rolę steru. Wiosła stawiały tak duży opór, że trzeba było je mocować do kadłuba.

Ciekawostka:
W czasie gdy budowany był Draken Harald Hårfarge wykonano 3 różne płetwy sterowe. Na materiałach muzealnych nie ma bowiem uwidocznionej części podwodnej płetwy.
FUN FACT Sterburta, to burta prawa. Generalnie statki przybijały do kei burtą lewą, (bakburtą) z uwagi na wiosło sterowe.
Arabowie unowocześnili tą konstrukcję dodając jako pierwsi płetwę sterową w osi statku, jednak w dalszym ciągu korzystali z wioseł sterowych.

W dalszym ciągu ster był obsługiwany przez tzw rumpel, Nawet na pierwszych większych jednostkach jakimi były  caravelle
Statek jakim Diaz opłynął Przylądek Dobrej Nadziei w 1488 to właśnie taka carawela, która sterowana była jeszcze za pomocą rumpla, zapewne przekształconego w rogatnicę

Mniej więcej od XVw zaczęto stosować mechanizm Daviesa czyli szturwał. Oczywiście płetwy sterowe już wcześniej były umieszczone w osi statku, gdyż to rozwiązanie  zastąpiło wcześniejsze wiosła sterowe.

Oczywiście mamy tu niby koło , jednak działanie jest troszeczkę inne niż obecnie stosowane sterociągi.Mechanizm Daviesa jest zdecydowanie bardziej skomplikowany.

Urządzenia do sterowania się zmieniały, jednak w dalszym ciągu sama płetwa sterowa chociaż zmieniała kształt, to dalej była zamontowana na zawiasach poza rufą statku.

Wszystkie te urządzenia możemy określić jako maszyny sterowe ręczne.
Oczywiście obecnie stosuje się maszyny sterowe automatyczne, elektroniczne, czy hydrauliczne. Oczywiście są to łączone i skomplikowane urządzenia bo jak wiadomo, z mostka sterujemy przy pomocy joysticka, manetki, a elektronika uruchamia hydraulikę i przy tej pomocy ruszamy sterem.
Zmieniła się za to bardzo sama płetwa.
Od umiejscowienia jej już niżej i przesunięcia często lekko w stronę środka. *uogualniając.
Podzielmy sobie je na dwie grupy, czyli bierne, gdzie kierunek nadaje opływająca płetwę woda, oraz czynne, które pozwalają nadać kierunek niezależnie od kierunku statku względem wody.
Płetwy sterowe to już wyższa szkoła jazdy.
Od prostych płetw podpartych, przez płetwy podwieszone, do płetw otwieranych.

Oczywiście to nie wszystko, bo do zacieśniania cyrkulacji wymyślono płetwy z dodatkową uchylną płetwą, czy ster z rotorem, lub rotorem i uchylną płetwą.

Ster otwierany Doerffera
Taki ster wg planów był zainstalowany na Gwarku, który pływa obecnie jako SV Royal Clipper.

Tutaj, za to pięknie widać jak różne stery bierne działają, oraz jak wygląda ich cyrkulacja.

A teraz szybko o urządzeniach czynnych.
Są to wszelkiego rodzaju pędniki, śrubostery zaopatrzone w dysze Korta, czy rozwiązanie jak Pleuger.

Stery strumieniowe.
Najczęściej umieszczone w okolicach dziobu, pozwalają na łatwiejsze manewrowanie w porcie.

Przy okazji, kiedyś był wielki szał bo wiadomo, na jachcie to takie WOW było, mamy ster strumieniowy. Jednak czarterownie montowały tak małe i słabe stery, że po uruchomieniu, był on po prostu uruchomiony, lecz nie miał na tyle ciągu, by poruszyć kadłubem jachtu :D Takie trololo by czarterować droższe jachty.

Wspomniane wcześniej śrubostery, pędniki azymutalne zaopatrzone w dysze Korta

Pędniki gondolowe
Tym można kręcić bączki.

pędniki cykloidalne voith-schneidera

No i jeszcze został nam na koniec napęd strugowodny.
Pump-jet, hydrojet czy water jet.

Generalnie działa to tak, że woda zasysana jest przez śrubę, przechodzi przez dyszę i wyrzucana jest pod dużym ciśnieniem.

Działa jako ster i napęd jednocześnie. 

trochę wiedzy, trochę wikipedii, trochę publikacji.

Mam nadzieję, że podobają wam się takie ciekawostki.