Bardzo dobry tekst ATW.

Polecam [ro]

Czytajcie zanim usunie, ukryje albo zawiesi konto.

https://www.facebook.com/najlepszazmiana

Dlaczego "chrześcijańska", "katolicka" vel "konserwatywna" prawica przegra spór obyczajowo-światopoglądowy, który buzuje w Polsce od kilkunastu lat, a w ostatnich miesiącach rozgorzał wyjątkowo silnie?

Otóż z dwóch powodów. Pierwszy jest taki: ta prawica niemal całkowicie zatraciła umiejętność myślenia, a na pewno działania, w kategoriach "posiadania racji". Innymi słowy, nie potrafi bazować na przekonaniu, że posiada dostęp do prawdy nie tylko obiektywnej, ale i przekazywalnej oraz zrozumiałej.

Zauważmy, że lewica liberalna radzi sobie z tym coraz lepiej. Nie tylko radykalni, ale nawet pozornie umiarkowani aktywiści lewicowi wprost mówią, że brak symetrii pomiędzy "nami a wami" (nimi a nami) wynika po prostu z tego, iż oni mają rację, a my nie. Ich poglądy są (jak twierdzą) obiektywnie zgodne z rzeczywistością, oparte na nauce, sprawdzalne i dowodliwe, przekazywalne i zrozumiałe dla każdego, kto okazuje minimum dobrej woli i zdrowego rozsądku. Przeciwnie rzecz się ma z poglądami prawicowo-konserwatywno-religijnymi: te są irracjonalne, zabobonne i zbudowane na szeregu niesprawdzalnych urojeń tudzież arbitralnie przyjętych ograniczeń. Nie są w pełni przekazywalne, nie ma przekonujących powodów, by w nie uwierzyć: na przykład "we wszystkie te historie" (o Mojżeszu przyjmującym tablice na szczycie góry, o widzeniu świętego Pawła czy o złych duchach). Obstawiam, że za parę miesięcy z ust Pacewicza, Słowińskiego czy P. Witkowskiego padną w czasie jakiejś dyskusji odwieczne słowa: "BŁĄD NIE MA ŻADNYCH PRAW".

Kościół przedsoborowy przejawiał może - jako społeczność doczesna, rzecz jasna nie w sensie nadprzyrodzonym - pewne ujemne cechy skostniałości i zacietrzewienia, ale znakomicie rozumiał, iż jego zasady nie są do pogodzenia z porządkiem, w którym za fundamentalną zasadę przyjmuje się liberalizm, agnostycyzm czy emancypację jednostki. Odpowiadał na to jednak nie prostym fideizmem, lecz apologetyką. Była ona mniej lub bardziej udana, zawsze jednak jej celem było postawienie sprawy tak, jak to robi obecnie lewica względem swoich poglądów: możemy żądać określonych rzeczy, bo po prostu mamy rację, a rację tę da się wykazać i udowodnić w stopniu tak dużym, iż jej dalsze odrzucanie będzie musiało świadczyć albo o bardzo małym rozumku, albo o bardzo złej woli.

Polska prawica chrześcijańska niemal całkowicie to zatraciła i próbuje bronić swoich pozycji na gruncie liberalno-demokratycznym. Jest to nierozsądne, ponieważ na tym gruncie postulaty p. Trzaskowskiego i p. Rabieja, a nawet daleko większych "ekstremistów" - są najzupełniej logiczne i uzasadnione. Jeśli nie żyjemy w państwie z religią panującą, to krzyż w szkole czy urzędzie jest nie bardziej uzasadniony niż dowolny inny symbol. Jeśli nie piętnujemy i nie penalizujemy "pewnych zachowań" i domyślnie przyjmujemy, że są one pewnym "stylem życia", z którym co najwyżej "prywatnie się nie zgadzamy", to konsekwencją musi być uznanie, że związki takie nie są w niczym gorsze niż tradycyjne - i powinny mieć te same prawa. Nie znam zbyt dobrze niuansów prawnych i nie jestem prawnikiem, ale mogę sobie wyobrazić sytuację, w której - przy wszystkich moich poglądach - zostaję tym właśnie sędzią, który orzeka, że w zasadzie nie ma powodu, by np. hamować adopcję dzieci przez LGBT lub zabraniać eutanazji. Może teraz to nie wynika z polskiego prawa, ale równie dobrze kiedyś może zacząć wynikać. A w Holandii czy Wielkiej Brytanii pewnie wynika. I co teras? - jak to mówi młodzież.

Tymczasem od kiedy tylko pamiętam, prawica - ustami pp. Terlikowskiego, Ziemkiewicza, Jurka albo prawników Ordo Iuris czy działaczy Fundacji Pro itd. - koncentruje się na argumentach połowicznych i przemijających: "Większa część społeczeństwa nie popiera waszych lgbt-owskich postulatów" (a co będzie, gdy już większość będzie je popierać?), "W polskim systemie prawnym nie ma miejsca na takie rozwiązania jak śluby LGBT, legalna aborcja, eutanazja czy ..." (a co będzie, gdy druga strona po prostu zmieni prawo?) itd. Lewica liberalna z Oko.Press i Krytyki Politycznej mówi "jak jest", prawica zaczyna od "(według nas)..." albo "(my uważamy)...", od razu przechodząc na pozycje, na których np. argument z obiektywnego prawa naturalnego czy tym bardziej z religii - przestaje być "valid". Wydawałoby się, że dla katolickiego konserwatysty stwierdzenie, iż "dobry Pan Bóg sobie tego nie życzy" jest tej samej wagi, co dla ateistycznego lewicowca obserwacja, że "według nauki...". Ale nie: prawicowiec albo nie powoła się w ogóle na ten argument, albo poprzedzi go jednym z przywołanych wyżej asekuracyjnych określeń. Świadomie czy nie, ale przyjmuje, że jego obraz świata jest w jakiejś mierze nieoczywisty, jest kwestią nieprzekazywalnego, subiektywnego doświadczenia - mimo że według klasycznej apologetyki prawdziwość chrześcijaństwa (oraz pewnych ogólniejszych prawd, wypływających z namysłu filozoficznego) jest najzupełniej zrozumiała i zobowiązująca.

Inna "pomysłowa technika" prawicy chrześcijańskiej to próby znajdowania czysto naturalistycznych uzasadnień dla postulatów wypływających z katolicyzmu. I tak np. publikuje się obszerne statystyki mające dowodzić, że małżeństwa oparte na fundamencie religijnym radzą sobie lepiej niż konkubinaty, że współżycie przedmałżeńskie owocuje rozmaitymi katastrofami etc. Te statystyki i rozumowania są w najlepszym razie "mniej lub bardziej wiarygodne", że tak to eufemistycznie określimy, a tak naprawdę są kolejnym przejawem argumentacji opartej na chwiejnych podstawach. A to dlatego, że - jak nauczał choćby Eliade - sfera sacrum jest w ostatecznym rozrachunku nieredukowalna do pozostałych sfer życia, a przynajmniej - nie w pełni redukowalna. Przepisy postne nie służą ulepszeniu diety wiernych i poprawie ich kondycji fizycznej, a w każdym razie nie jest to ich główny cel. Tak samo głównym celem uświęcenia małżeństwa nie jest generowanie dzięki temu lepszego samopoczucia dzieci czy lepszych wyników w szkole - w porównaniu do konkubinatów. Naturalnie można doszukiwać się w tym takich funkcji społecznych, ale gdyby chodziło tylko o to, to równie dobrze moglibyśmy poprzestać na ślubach cywilnych z zakazem rozwodu. W rzeczywistości nie da się w pełni uzasadnić religijnej sankcji dla małżeństwa nie sięgając... po argument religijny: że Bóg tak chciał, że odzwierciedla to pewne uniwersalne symbole czy też idee w platońskim sensie, że ułatwia to zmierzanie do zbawienia, a więc do celu ponadmaterialnego, że uświęca to prokreację, czyli stwarzanie nowej duszy itd.

Do tego dochodzą mgliste dywagacje o "wartościach ogólnoludzkich" czy "potrzebie ochrony dziedzictwa chrześcijańskiego", a także żądanie poszanowania dla własnych poglądów jako dla jednych z wielu: "mamy w Polsce wolność religijną, dlaczego więc zabraniacie korzystać z niej nam, konserwatystom?". Lewica jednak zupełnie słusznie może odpowiedzieć: dlatego, że wasze praktykowanie tej wolności nieuchronnie prowadzi do ograniczania wolności naszej (np. do przysłowiowego "wchodzenia do łóżka"). To nas prowadzi do drugiego powodu, dla którego prawica przegra.

Otóż ta konserwatywna prawica nigdy nie przebije lewicy liberalnej w robieniu z siebie ofiary. Lewica znów podnosi kwestię asymetrii: nie może być tolerancji dla wrogów tolerancji, ponieważ to nie my (LGBT, socjaliści itd.) zaczęliśmy. Jest to narracja bardzo przedszkolna i z różnych powodów tylko częściowo słuszna, ale jednak trafiająca do opinii publicznej. Proszę spojrzeć: czy pismo "Bez Dogmatu" zabrania komuś praktykowania jakichś dziwnych, trydenckich rytuałów "krwi i odkupienia" w prywatnie wynajętym garażu? W zasadzie nie. To raczej trydenccy (i inni) fanatycy religijni domagają się, by na gruncie publicznym forsowane i finansowane były jakieś ich irracjonalne ("nienaukowe") postulaty, z powodu których życie osób nieheteronormatywnych (albo osób marzących o eutanazji) będzie nieznośne. Z naszej perspektywy, prawackiej, najnowsze postulaty np. środowisk LGBT czy ateistów - jawią się jako "wydumane żądania" i wydaje nam się, że już się im "we łbach poprzewracało". Problem w tym, że przy aksjomatyce liberalnej oni mają zupełną rację, gdy mówią, że to, czego oczekują, to zwyczajna równość: skoro "odmienna orientacja" nie jest zbrodnią, to wszelkie centro-prawackie rozróżnienia w rodzaju "prywatnie ok, publicznie tak nie za bardzo" albo "wspólny majątek i odwiedziny w szpitalu w porządku, ale z tą adopcją to już przesada" czy "być wolno, ale propagować nie wolno" stają się niedorzeczne i mętne.

Teoretycznie ktoś może odpowiedzieć, że to nie jest do końca uczciwy obraz, bo w rzeczywistości środowiska liberalne coraz bardziej zacieśniają klincz i już są nieodległe od zakazania nawet prywatnego praktykowania obrzędów i wierzeń godzących w podstawy ładu liberalnego. To prawda, ale i to ma na gruncie liberalnym swoje uzasadnienie: bo przecież jeśli gdzieś rodzice uczą swoje dzieci, co prawda prywatnie, po cichu i za własne pieniądze, że np. "sodomia to wołający o pomstę do nieba grzech śmiertelny", a "eutanazja to morderstwo", wówczas tak wychowane dzieci mogą dorosnąć, wyjść na ulicę i próbować swoje przekonania narzucać publicznie. Innymi słowy, Jezus Chrystus może oczywiście nauczać różnych rzeczy, ale pod warunkiem, że są zgodne z - raz jeszcze przypomnijmy: "naukowo potwierdzonymi", "racjonalnymi" i "przekazywalnymi" - podstawami porządku liberalno-demokratycznego.

W dodatku etyka liberalna jest oparta na przekonaniu, nie zawsze wyrażonym wprost, że skoro trudno nam się wzajemnie ze sobą zgodzić, a wszystkie drogowskazy są co najmniej wątpliwe, to najprościej będzie przyjąć, iż etyczne jest to, co nie szkodzi bezpośrednio innym jednostkom, a tam, gdzie interakcja jest nieunikniona - to, co minimalizuje fizyczne i psychiczne cierpienie. Nam, prawakom, wydaje się obrzydliwe to, że ktoś może aprobować aborcję, a jednocześnie wzrusza się losem karpia wigilijnego - ale z perspektywy liberalno-lewicowej jest to najzupełniej uzasadnione. A już na pewno byłoby logiczne, gdyby mieć gwarancję, że płód rzeczywiście nie odczuwa bólu lub też, że ból ten można uśmierzyć. Nie tak dawno byłem świadkiem dyskusji p. Kapeli i jakiegoś grubiutkiego człowieka o pseudonimie Wini, którzy debatowali nad zabijaniem drobiu, trzody i ryb. Otóż moralną dopuszczalność tych praktyk wartościowali wyłącznie pod kątem tego, czy i w jakim stopniu te istoty odczuwają ból - p. Kapela był jawnie poruszony cierpieniem kur, natomiast przyznawał, że z rybami jest chyba trochę inaczej, także to znacznie mniejsza sprawa. Oczywiście musiałby zmienić pogląd, gdyby ktoś wykazał mu np., że i ryby mają "dostatecznie rozwinięty układ nerwowy" (a podobno mają). Tymczasem z perspektywy chrześcijańskiej to nie minimalizacja cierpienia jest rzeczą kluczową: ale pomimo tego aktywiści antyaborcyjni szermują połowicznymi i niepewnymi argumentami z "cierpienia płodów" i "małych rączek broniących się przed szczypcami", tak jakby właśnie to miało kluczowe znaczenie w dyskusji o "przerywaniu ciąży". Jeżeli próbuje się uzasadnić postulaty konserwatywne tak, aby wyglądały na dopasowane do aksjomatyki liberalnej, jeżeli próbuje się bronić chrześcijańskiej (czy - perennialistycznie rzecz biorąc - 'tradycyjnej') etyki tak, jakby również była etyką minimalizacji cierpienia i łagodzenia życia, co najwyżej w inny sposób - to nic dziwnego, że taka argumentacja jawi się jako nielogiczna ("wzruszacie się cierpieniami płodów, a nie przeszkadza wam cierpienie chorych pragnących eutanazji").

Wniosek jest po prostu taki, że te dwa porządki są nie do pogodzenia. Nie da się na gruncie liberalnym uzasadnić ładu tradycyjnego, tak samo jak z podstaw tradycyjnych nie da się wyprowadzić wniosków liberalnych; i dlatego taki np. Bhutan nie jest liberalny, a religijny; zaś Norwegia i Holandia - odwrotnie. Oczywiście praktyczny kompromis jest czasem możliwy i pewnie na poziomie doczesnym lepszy niż szlachtowanie się maczetami, ale koniec końców jakaś forma konfrontacji jest nieunikniona.

Ale prawdopodobnie jest na to już zbyt późno, bo ani prawica, ani biskupi, nie pójdą po rozum apologetyczny do głowy i dalej będą cieszyć się jak głupi do sera z tego, iż - hoho - udało im się powstrzymać jakąś ustawę, bo "wykazali jej niekonstytucyjność" albo że udało im się odeprzeć jakąś inicjatywę, bo "udowodnili, iż uderza ona w wolność sumienia i prawo do zgromadzeń". Niepowodzenia, chłopaki i dziewczyny! o/ #4konserwy pokaż całość