A tak wygląda okładka najnowszego Economista.

https://www.economist.com/printedition/2020-05-23

Jak zwykle w temacie okładki jest co najmniej jeden "Leader" i jeden (tym razem akurat parę) "Briefing". Nieodmiennie polecam jednak przejrzeć całość (paywall nie działa bez JS).

#globalneocieplenie #klimat #koronawirus #economist #theeconomist pokaż całość

źródło: pbs.twimg.com

Szersze pojęcie męstwa zawierające elementy etyczny i ontologiczny staje się powszechnie obowiązujące pod koniec świata starożytnego i na początku nowożytnego w stoicyzmie i w neostoicyzmie. Obydwa te ruchy, podobnie jak inne, związane są ze szkołami filozoficznymi, są jednak jednocześnie czymś więcej. Pokazują, w jaki sposób niektórzy myśliciele należący do najszlachetniejszych postaci późnej starożytności oraz ich uczniowie w czasach nowożytnych rozwiązywali problem istnienia, a także jak zwyciężali lęk przed losem i przed śmiercią. Stoicyzm w tym sensie jest w zasadzie postawą religijną, bez względu na to, czy występuje w postaci teistycznej, ateistycznej, czy wreszcie naturalnej.

Z tego powodu w świecie zachodnim stanowi jedyną prawdziwą alternatywę wobec chrześcijaństwa. Stwierdzenie takie może wydać się dziwne, zważywszy, że tym nurtem myślowym, z którym chrześcijaństwu przyszło walczyć na gruncie religijno-filozoficznym, były gnostycyzm i neoplatonizm, a na gruncie religijno-politycznym Cesarstwo Rzymskie. Wysoko wykształceni i nastawieni indywidualistycznie stoicy nie tylko nie wydawali się niebezpieczni dla chrześcijan, lecz nawet sądzono, że w rzeczywistości gotowi są przyjąć elementy chrześcijańskiego teizmu. Takie twierdzenie opierałoby się jednak na powierzchownej analizie. Chrześcijaństwo miało wspólną podstawę z religijnym synkretyzmem świata starożytnego poprzez ideę zstępującej na ziemię dla zbawienia świata boskiej istoty. W ruchach religijnych, które się rozwinęły wokół tej idei, lęk przed losem i śmiercią przezwyciężany był przez udział człowieka w życiu boskiego bytu, który przyjmował na swe barki owo brzemię. Chociaż chrześcijaństwo podzielało podobną wiarę, górowało ono nad synkretyzmem i indywidualnym charakterem Zbawiciela Jezusa Chrystusa i swą konkretną historyczną podstawą, jaką stanowił Stary Testament. Dlatego mogło asymilować wiele elementów religijno-filozoficznego synkretyzmu późnego świata starożytnego, nie tracąc niczego ze swych podstaw historycznych. Nie mogło jednakże przyjąć prawdziwego stanowiska stoickiego. Należy pamiętać o tym, zwłaszcza kiedy rozważamy ogromny wpływ zarówno na chrześcijańską dogmatykę, jak i na etykę nauk stoickich o Logosie oraz o naturalnym prawie moralnym. Szerokie uwzględnienie pojęć stoickich nie mogło jednak stać się pomostem przerzuconym nad przepaścią oddzielającą postawę stoickiej rezygnacji wobec wszechświata od chrześcijańskiej wiary w jego zbawienie. Zwycięstwo Kościoła chrześcijańskiego zepchnęło stoicyzm w cień, z którego wyłonił się on dopiero na początku wieków nowożytnych. Również Cesarstwo Rzymskie nie było alternatywą chrześcijaństwa. Tu z kolei należy pamiętać, że poważne niebezpieczeństwo zagrażało nowej religii nie ze strony samowolnych tyranów w rodzaju Nerona czy fanatycznych reakcjonistów typu Juliana, lecz ze strony prawych stoików typu Marka Aureliusza. Prawdziwą tego przyczynę stanowiło to, że stoik charakteryzował się społecznym i osobistym męstwem, które mogło rzeczywiście konkurować z męstwem chrześcijańskim.

Męstwo stoickie nie jest wynalazkiem filozofów stoickich. Nadali mu oni klasyczną formę, wyrażając je w terminach racjonalnych, jednakże samo pojęcie sięga korzeniami głęboko w świat opowieści mitologicznych, legend o bohaterskich czynach, w świat wyrażony językiem starożytnej mądrości, poezji i tragedii oraz w okres filozofii poprzedzającej pojawienie się myśli stoickiej. Jedno wydarzenie szczególnie nadało męstwu stoików trwałą moc - była nim śmierć Sokratesa. Stała się ona dla całego starożytnego świata zarówno faktem, jak i symbolem. Ukazywała ludzką sytuację w obliczu losu i śmierci. Ukazywała męstwo, które potrafiło afirmować życie, ponieważ potrafiło afirmować śmierć. Przeobraziła też głęboko tradycyjne znaczenie męstwa. Sokrates uczynił heroiczne męstwo przeszłości czymś racjonalnym i powszechnym. Została stworzona demokratyczna idea męstwa przeciwstawiona idei arystokratycznej. Dzielność żołnierską przewyższyło męstwo wypływające z mądrości. W takiej postaci udzielało „filozoficznej pociechy" wielu ludziom we wszystkich częściach starożytnego świata w okresie katastrof i przemian.

Opis męstwa stoickiego na przykład przez Senekę ukazuje wzajemną zależność lęku przed śmiercią i lęku przed życiem, a także wzajemną zależność między męstwem umierania i męstwem życia. Seneka wskazuje na tych, którzy „nie chcą żyć i nie wiedzą, jak umrzeć". Mówi o libido moriendi, co jest dokładnym łacińskim odpowiednikiem „instynktu śmierci" Freuda. Mówi o ludziach, którzy odczuwają życie jako coś bezsensownego i zbytecznego, a którzy - jak w Księdze Eklezjastesa - wołają: Nie potrafię uczynić niczego nowego, nie potrafię dojrzeć niczego nowego! Według Seneki wypływa to z przyjęcia za zasadę przyjemności, czy - jak to on nazywa, posługując się już wtedy zwrotem, który obecnie pojawił się w Ameryce - postawy good-time (używania chwili), jaką zaobserwował szczególnie wśród młodego pokolenia. Jak u Freuda instynkt śmierci jest negatywną stroną wiecznie niezaspokojonych popędów libido, tak według Seneki przyjęcie za zasadę przyjemności prowadzi z koniecznoścido uczucia obrzydzenia i rozpaczy wobec życia.

(za: P. Tillich, "Męstwo bycia")

PS: Książkę i postać Tillicha polecam tym, którzy go jeszcze nie znają, a bliskie są im takie tematy. Obok Karla Bartha jest powszechnie uznawany za jednego z najbardziej wpływowych teologów protestanckich XX wieku. Obrali - można powiedzieć - przeciwstawne drogi, Barth starał się wskrzesić ortodoksję i chrystologię, Tillich zaś poszedł w stronę tak bardzo świecką, że aż dla niektórych zupełnie nieodróżnialną od niewiary (za co różni ludzie go chwalili lub ganili, jak to człowieka "na barykadzie", ale według mnie akurat ten przypadek "symetrysty" jest ciekawy).

Nie będę ukrywał, że do postaci Tillicha jest mi znacznie bliżej niż do Bartha. Podobnie zresztą ciekawią mnie tacy jak Cupitt, bp Robinson czy - do pewnego stopnia - Bonhoeffer.

Twórczość Tillicha to skrzynia dających do myślenia koncepcji. Od ciekawej historii lęku i męstwa (a nawet historiozofii - wg niego starożytni bali się niebytu, średniowieczni potępienia, a współcześni - bezsensu), po ideę "Boga ponad bogiem".

Oczywiście nie są to treści dla każdego, natomiast mam nadzieję, że choć jego spojrzenie na stoicyzm jest pożyteczne :).

#stoicyzm #filozofia #ksiazki pokaż całość

Sebastianizm.

Moderacja ubiła mi znalezisko z płomieniem, pod którym o tym pisałem (ach te duplikaty, które nie są do końca, a czasem nawet wcale, duplikatami), więc wrzucam jeszcze raz jako wpis, bo to (IMHO) bardzo ciekawe, a zupełnie szerzej nieznane zjawisko.

Otóż od XVI do XIX wieku w Portugalii występował ruch "sebastianizmu" (tak, wszystko już było, nawet narodowy sebastianizm). Zaczęło się to tak, że dwudziestokilkuletni król Portugalii zaginął w 1578 na polu bitwy, ale jego ciała nie odnaleziono. Ten upadek jednocześnie zakończył prosperity Portugalii i "aktywizował" różnych wizjonerów i proroków. "Weszło" tak mocno, że jeszcze w XIX wieku brazylijscy (!) chłopi oczekiwali, że Sebastian wróci i pomoże im w walce z "bezbożną" Brazylią.

W świadomości Portugalczyków Sebastian pozostał jako wielki patriota i bohater, O Encoberto – król w ukryciu, który pomoże krajowi w najczarniejszych godzinach. (...) Obecnie postać Sebastiana jest często przywoływana przez portugalskich polityków i intelektualistów, krytykujących różne aspekty życia kraju i społeczeństwo w ogólności, które tylko czeka na wybawiciela zamiast rozwiązywać zaistniałe problemy.

( https://pl.wikipedia.org/wiki/Sebastianizm )

Jak dla mnie, podobieństwa do #smolensk są uderzające i dziwi mnie, że polscy profesorowie (#pdk) tego nie wyciągnęli. Oczywiście sebastianizm to tylko jedno z wielu tego typu zjawisk w historii, że wspomnieć mesjanistyczne oczekiwania narodu żydowskiego czy samą historię Jezusa według przekazu chrześcijańskiego, ale pokazuje to, na jak bardzo potężnych strunach tutaj zagrano (inna sprawa - czy to naprawdę "zażarło"? Z jednej strony wydaje się że bardzo, z drugiej w pewnym momencie trzeba to było "schować", co może jest jakimś znakiem, że Polska się jednak zmodernizowała, ale to temat na inny wpis).

PS: https://www.wykop.pl/link/5506437/polski-triumf-tanatosa-proroczy-tekst-agaty-bielik-robson-z-16-kwietnia-2010/ (wciąż na wykopalisku)

#anatomiapopulizmu (trochę już się tutaj zebrało wrzutek) #ciekawostkihistoryczne #historia #portugalia #neuropa #bekazpisu pokaż całość

źródło: upload.wikimedia.org

Aktualne wydarzenia w Polsce denerwują naprawdę wielu ludzi i doprowadzają niektórych do zwątpienia w to, czy w Polsce może jeszcze być normalnie. Przekraczane są kolejne granice, czy to działań rządu, czy to rządowej propagandy w #tvpis. Nie ma absolutnie żadnego wstydu za kolejnymi materiałami puszczanymi wieczorami o 19:30 na jedynce, a propaganda zrzuca winę za bezprawne drukowanie kart wyborczych i stratę milionów na działania opozycji. Nikogo to już nawet nie dziwi, a bukmacherzy proponują zakłady o absurdalne paski podczas emisji Wiadomości.
Dwójka szeregowych posłów umawia się co do wizji wyborów i bez żadnych podstaw prawnych ogłasza sobie porozumienie pomiędzy skłóconymi osobami i wypracowany kompromis. Kompromis, nad którym trzeba zrobić milion fikołków prawnych, aby to w ogóle mogło zostać za uznane. Odbywają się wybory, których nie ma, a jeszcze kilkadziesiąt godzin przed wyborami nie było nawet wiadome, czy się odbędą.

Jaka jest reakcja społeczeństwa? Praktycznie żadna. PiS pomimo swoich działań i tworzenia w kraju quasi autorytaryzmu nie tylko utrzymuje władzę, ale uzyskuje jeszcze lepszy procentowo wynik, niż w 2015 roku, a liczebnie wypada rekordowo jak na ostatnie czasy w Polsce. Kandydaci opozycyjni w wyborach zyskują poparcie na poziomie kilkunastu procent, a urzędujący prezydent, któremu można najzwyczajniej w świecie postawić poważne zarzuty, kręci się w okolicach zwycięstwa w pierwszej turze.

Powodów bierności wobec rosnącego autorytaryzmu jest sporo, ale dziś bym chciał zwrócić uwagę na kwestie wychowawcze, które takie zachowania w nas kreują. Nie ze względu na wychowanie, które przekazują nam nasi rodzice, a państwowe instytucje, a w tym konkretnym przypadku, szkoła.

Świetnie wyjaśnia to Sienkiewicz w swojej książce pt. "Państwo teoretyczne".

Nauczanie linearne jak z XIX-wiecznych reguł szkolnych, nadmiar faktów i dat bez znaczenia dla rozumienia procesów historycznych i przemian społecznych, zupełna prawie nieobecność wydarzeń najnowszych - to normy tego systemu. Kluczowe wydarzenie w naszych dziejach najnowszych, jakim było powstanie "Solidarności" (i jej uniwersalne przesłanie), jest omawiane marginalnie lub bałamutnie. Nie istnieje żaden pomost między historią a współczesnością. W ten sposób przeszłość jest oddzielona od współczesności, a tym samym - od odpowiedzialności za "tu i teraz". Pozbawieni refleksji obywatelskiej, niezdolni do opowiedzenia historycznej drogi do czasów teraźniejszych (zasługujący na pamięć żołnierze wyklęci, tak promowani przez PiS, z tą drogą nie mają przecież nic wspólnego i mówię to jako historyk, a nie polityk) młodzi Polacy będą coraz rzadziej chodzić na wybory, a idea wspólnoty zawarta w państwie i jego regułach będzie dla nich coraz bardziej obca i niezrozumiała.

Samorząd uczniowski nie jest samorządny, ponieważ ma opiekuna ze środowiska nauczycielskiego i jest przez niego sterowany, rada rodziców podlega nierzetelnym manipulacjom ze strony wychowawców i dyrektorów, którzy wymuszają wtórne opodatkowanie na rzecz szkoły publicznej, na przykład na ksero, wycieczki czy nawet sprzęt komputerowy. Natomiast radą pedagogiczną kieruje dyrektor, czyli pracodawca, co jest absurdem. To tak, jakby na czele Sejmu stał premier rządu.

[system szkolny] Jest nauką konformizmu, podporządkowania się, tym bardziej szkodliwą, że odbywa się to za parawanem rzekomej samorządności. Nikt w polskiej szkole nie ma zamiaru dzielić się władzą z uczniami lub rodzicami, o czym wiedzą prawie wszyscy Polacy, którzy przepuścili już swoje pociechy przez powszechny system szkolnictwa. Ale starannie pudrowany jest przekaz, że takie ciała są autonomiczne. Skutek jest taki, że uczniowie w zdecydowanej większości polskich szkół czerpią wiedzę, jak się odnaleźć w systemie zakłamanym, nieprawdziwym, pełnym hipokryzji. Rodzice z kolei są świadomi, że szkoła przetrzymuje zakładników - ich dzieci - więc się nie wychylają. Nie wychylać się, udawać, że wszystko jest w porządku i brać udział w fikcji - oto przestroga i lekcja przekazywana uczniom i ich rodzicom. To nauka autorytaryzmu w miękkiej postaci, posługującego się szlachetną formą dla ukrycia opresyjnej treści.

Bartłomieja Sienkiewicza można nie lubić i można mu wiele zarzucić, ale nie można mu odmówić oczytania, sprawnego, analitycznego umysłu oraz ponadprzeciętnej inteligencji. Powyższe fragmenty pochodzące z rozdziału zatytułowanego "Folwark dziecięcy" w bardzo jasny sposób opisują problemy polskiej edukacji, które mają katastrofalne skutki w przyszłości. W dodatku jest to jeden z niewielu głosów, które faktycznie rozumieją problemy polskiej edukacji - bo jej głównym problemem nie jest to, czy uczeń będzie siedział w siódmej klasie podstawówki, czy w pierwszej gimnazjum, ale raczej to, w jaki sposób i jaką wiedzę on przyjmie oraz jak zostanie zbudowane środowisko, w którym przyjdzie mu siedzieć. Zmiana opakowania nie zmieni jego zawartości. Problem jest niestety na pokolenia, a nie na jedną kadencję. Z tego powodu, niestety, kapitału politycznego na sprawie nie da się tak łatwo zbudować - a co za tym idzie - mało kto jasno postawi to w gronie priorytetów programowych. Byleby takie coś nie przyniosło nam #postkomunistycznepanstwomafijne, bo na to definitywnie mamy potencjał.

#anatomiapopulizmu #szkola #polityka #neuropa pokaż całość

źródło: bi.im-g.pl

Zainspirowany wpisem użytkownika @eoneon, postanowiłem podzielić się lista książek o #stoicyzm, które udało mi się nabyć.
Przyznam bez bicia, że jeszcze żadnej nie przeczytałem (multum innych w kolejce).

źródło: IMG_20200514_173829_DRO2.jpg

UWAGA! SKANDAL! SZYMON HOŁOWNIA PŁACI ZA REKLAMĘ W INTERNECIE!

Niedawny idol wykopków udostępnia artykuł w jeszcze niedawno jednym z ulubionych portali wykopków, gdzie, dzięki bohaterskiemu śledztwu dziennikarskiemu udało się dowiedzieć, że Szymon Hołownia płaci za reklamę swoich postów na social mediach.

Coś absolutnie normalnego i oczywistego dla każdej osoby prowadzącej jakikolwiek profesjonalny profil na Facebooku czy Instagramie, gdzie kupno "promocji postu" jest codziennym zabiegiem, tutaj przedstawiane jest jako afera.

Taki właśnie jest poziom tych prawicowych i "niezależnych" mediów.

#neuropa #bekazprawakow #tysiacurojenniezaleznychmediow #polityka #prawackalogika pokaż całość

źródło: i.imgur.com

Jako że już zabrałem się za lekkie podpromowanie #stoicyzm na wykopie, to tu czy tam ktoś mnie podpytuje o książki, które warto przeczytać.

Dr Tomasz Mazur (ten od stoickiego podcasta) parę dni temu wypuścił odcinek z AMA, gdzie już na początku odpowiada na pytanie o polecaną listę lektur w temacie:
https://stoicway.net/podcast/33-ask-me-anything/

Tu goła lista od niego (w podcaście mówi parę słów o każdej z pozycji):

1. Marek Aureliusz, Rozmyślania
2. Seneka, Listy moralne do Lucyliusza
3. Epiktet, Diatryby
4. Ryan Holiday, Ego to Twój wróg
5. Ryan Holiday, Przeszkoda czy wyzwanie? Stoicka sztuka przekuwania problemów w sukcesy
6. Piotr Stankiewicz, Sztuka życia według stoików
7. Tomasz Mazur, O stawaniu się stoikiem
8. Tomasz Mazur, Wielki spokój
9. William Irvine, A Guide to the Good Life: The Ancient Art of Stoic Joy
10. Donald Robertson, How to Think Like a Roman Emperor: The Stoic Philosophy of Marcus Aurelius
11. Mark Halowchak, The Stoics: A Guide for the Perplexed
12. Lawrence Becker, A New Stoicism
13. Brad Inwood, Ethics and Human Action in Early Stoicism

Lista zacna, sam czytałem z tego Irvine'a, Stankiewicza, fragmentami Beckera i w dużej części starożytnych. Przez "Rozmyślania", to be honest, nie przebrnąłem do końca - wolę Epikteta i Senekę, ale to kwestia gustu.

Wydaje mi się, że brakuje tu jeszcze bardzo Pigliucciego:
https://www.wykop.pl/link/5467965/#comment-76363421

Inna lista (Daily Stoic, a więc czysto anglojęzyczna):
https://dailystoic.com/books-on-stoicism/

A najdłuższa lista jaką znam jest na wiki:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stoicyzm_wsp%C3%B3%C5%82czesny#Wyb%C3%B3r_ksi%C4%85%C5%BCek_o_stoicyzmie_wsp%C3%B3%C5%82czesnym

PS: Książki anglojęzyczne w papierze chyba najwygodniej ściągać z Book Depository.

#stoicyzm #ksiazki #rozwojosobisty #podcast pokaż całość

źródło: 373819-1169963-raikfcquaxqncofqfm.stackpathdns.com