CRACOVIA: Pierwszy Mistrz polski, najstarszy Klub. O klubie wybitnym w 113 rocznicę założenia.

Historia polskiej piłki nożnej sięga lat wcześniejszych niż pierwsze, datowane na 14 lipca 1894 roku piłkarskie spotkanie pomiędzy „Sokołami„ z Lwowa i Krakowa. Według licznych relacji i wspomnień w futbol grano w Galicji już od około 1890 roku, co zawdzięczać można wąskiej grupie prekursorów.

W 1888 roku po wielu staraniach Henryka Jordana, władze Krakowa wydały zgodę na przeznaczenie terenów na Błoniach dla celów sportowych. W 1889 Jordan wyjechał do Niemiec i stamtąd przywiózł do kraju pierwszą futbolówkę. To właśnie, między innymi dlatego dzisiejszy park między stadionami Wisły i Cracovii nazywamy parkiem Jordana. Nowe tereny sportowe bardzo szybko zdobyły niesamowitą popularność, tak samo jak możliwość kopania piłki. Od 1890 roku coraz więcej uczniów tworzyło swoje drużyny żeby móc zmierzyć się z kolegami z innych klas czy szkół. Wyobraźcie sobie, że 1891 roku na Błoniach istniały cztery (!!!) place gry, które współcześnie nazywamy boiskami treningowymi. Wydaje mi się, że dziś znajdziemy w Ekstraklasie kilka klubów, które nie mogą się pochwalić taką bazą.

Najstarsi w Polsce
Cracovia powstała 13 czerwca 1906 i nie była wówczas najstarszym polskim klubem sportowym. Nieszczęśliwe wydarzenia historyczne doprowadziły jednak do tego, że starsze od Pasów kluby zakończyły swój żywot i spośród istniejących w Polsce klubów Cracovia jest najstarsza.

Precyzyjniej:

☞ Cracovia jest najstarszym nieprzerwanie istniejącym polskim klubem sportowym;
☞ Cracovia jest najstarszym polskim klubem piłkarskim (spośród nadal istniejących).
☞ Cracovia jest najstarszym polskim wielosekcyjnym klubem sportowym (spośród nadal istniejących).

W zależności od przyjętych kryteriów można lub nie uznać, że:

☞Cracovia jest najstarszym polskim klubem sportowym (spośród nadal istniejących).

Warto podkreślić ciągłość Cracovii - klub nigdy nie przestał istnieć, nigdy nie zawiesił swojej działalności, nawet podczas I i II wojny światowej.

Cracovia jest jednym z klubów, których data powstania jest ustalona dokładnie. Znany jest nie tylko rok, miesiąc czy dzień, ale nawet godzina założenia klubu. Klub powstał 13 czerwca 1906 o godzinie 18:00. Od razu jako zorganizowany klub nie zaś niesformalizowana dzika drużyna. Cracovia jest najstarszym klubem w Krakowie.

W rzeczywistości pierwszy swój zorganizowany mecz ludzie tworzący Cracovię zagrali kilka dni wcześniej - 4 czerwca 1906 o 19:00 jako wybrana z publiczności drużyna "akademików"I ulegli 4:0 Klubowi Gimnastyczno-Sportowemu IV Gimnazjum ze Lwowa jak wtedy zwała się Pogoń Lwów. 90 minut wcześniej swój mecz z Czarnymi Lwów przegrała 2:0 trenująca od dłuższego czasu drużyna "przodowników" spośród "studentów"II . Z niej powstał inny klub Krakowa - Biało-Czerwoni. Brak jednak dokładnej dziennej daty powstania tego klubu - przyjmuje się, że zorganizowanym klubem stali się podczas wakacji 1906. Cracovia i Biało-Czerwoni połączyli się na wiosnę 1907.

Dowód powstania

"Akademicki Klub Footballistów (gra w piłkę nożną) zawiązuje się w Krakowie. Ćwiczenia w grze w piłkę nożną rozpoczynają się we środę 13 b. m. Uprasza się wszystkich, którzy chcą do tego klubu należeć, o przybycie do parku dra Jordana we środę o godz. 6 wieczorem przed pawilonem. Nie wątpimy, że tak zdrowy sport, jakim jest gra w piłkę nożną, znajdzie wielu zwolenników wśród młodzieży akademickiej" - przeczytali krakowianie, gdy 12 czerwca 1906 roku otworzyli dziennik „Nowa Reforma".

Ogłoszenie zostało zamieszczone w gazecie przez „akademików", czyli drużynę, która osiem dni wcześniej została wyłoniona spośród publiczności, by rozegrać mecz z KGS IV Gimnazjum Lwów. Przyjazd drużyn ze Lwowa napędził krakowską piłkę i jeszcze w lecie 1906 powstało kilka następnych zespołów piłkarskich. W regularny klub przekształcili się również „studenci" (lub „przodownicy) - druga drużyna, która 4 czerwca zmierzyła się ze lwowskim klubem, Pogonią.

W zespołach „studentów" i „akademików" grali późniejsi czołowi gracze Cracovii - w pierwszym Stanisław Szeligowski, a w drugim Józef Lustgarten. To oni przeprowadzili w Krakowie rewolucję także w zakresie strojów piłkarskich, obcinając długie spodnie powyżej kolan. W książce „Naród Wybrany - Cracovia Pany" Maciej Kozłowski cytuje Józefa Lustgartena, który tak opisał to wydarzenie: „Szeligowski obciął spodnie gimnastyczne, ja zaś poświęciłem w tym celu najlepsze spodnie wyjściowe. O tym, co się działo w domu, lepiej nie wspominać". Na początku panowie zostali posądzeni o obrazę moralności, ale już parę dni później reszta piłkarzy poszła w ich ślady.

To właśnie z tych dwóch drużyn z Szeligowskim i Lustgartenem na czele wyłoniła się Cracovia. Przed turniejem jesiennym w 1906 roku „Akademicki Klub Footballistów" czyli „akademicy" prawdopodobnie za namową Lustgartena zmienił nazwę na Cracovia, a w tym samym czasie zespół zwany „drużyną Szeligowskiego", „studentami", „przodownikami", „I Drużyną Studencką", a potem „I Klubem Studenckim" czy „I Klubem Footballowym" otrzymał stroje w biało-czerwone pasy oraz stałą nazwę - Biało-czerwoni. Zimą doszło do połączenia obu zespołów. Jak łatwo można się domyślić, nowo powstały klub przyjął od jednej z drużyn nazwę Cracovia, a od drugiej klubowe biało-czerwone barwy. Tak oto powstała Cracovia, która trwa aż do teraz.

Założyciele i pierwsi działacze
Wśród założycieli Cracovii wymienić można:
Romana Pollaka, Wacława Wojakowskiego, Bernarda Millera.

Prezesami byli kolejno: Bernard Miller, Michał Rozwadowski, Stanisław Kopernicki, Kazimierz Jurjewicz, Jan Stach, Edward Cetnarowski...

Pierwszym trenerem Cracovii był anglik - William Calder, drugim Czech - František Koželuh, dopiero trzecim: Józef Lustgarten - błędnie uważany za założyciela Cracovii - w istocie nie był nim, bo do klubu dołączył dopiero we wrześniu 1906. Z pewnością natomiast był i jest jednym z symboli Cracovii.
To właśnie on był pomysłodawcą nazwy Cracovia, jaką na jesieni 1906 obrał Akademicki Klub Footballistów.
Józef Lustgarten deklarował wyznanie mojżeszowe i narodowość polską. W 1939 roku został aresztowany we Lwowie przez NKWD i zesłany do stalinowskich łagrów, w których spędził 17 lat.

Wzór herbu opracował wiosną 1908 William Calder wraz z Wacławem Wojakowskim i Józefem Lustgartenem.

Oprócz Polaków w Pasach grali i działali Anglicy, Austriacy, Węgrzy, Czesi i oczywiście Żydzi. Współcześnie niemal w każdym klubie grają ludzie wielu narodowości i nie wzbudza to żadnych emocji.

Park Jordana, boisko nr VIII
Henryk Jordan wprowadził piłkę nożna do repertuaru zajęć w swoim Parku w roku 1890. Grano na boisku nr VIII, owalnym i pozbawionym trawy (którą uznawano za przeszkadzającą w grze). W najszerszym miejscu liczyło 30 metrów, w najdłuższym 50. Bramki były wykonane z drewna i miały 2,5 metra wysokości i 3 metry szerokości. Tam grały mecze pierwsze szkolne i klasowe drużyny - wśród nich byli ludzie, którzy później utworzyli Cracovię. Wspomina te gry np. Józef Lustgarten. Zarys tego boiska jest widoczny do dziś.

Park Jordana, boisko nr XII
Na owalnym boisku nr XII (wówczas jedynym trawiastym boisku w Parku Jordana) rozegrano dwa historyczne dla Krakowa i Cracovii mecze. 4 czerwca 1906 o 17:30 Czarni Lwów pokonali 2:0 studencką (studentami nazywano nazywano wówczas uczniów szkół średnich) drużynę "przodowników", a o 19:00 Klub Gimnastyczno-Sportowy IV Gimnazjum ze Lwowa, później znany jako Pogoń Lwów, pokonał 4:0 doraźnie zebraną drużynę złożoną głównie z akademików (czyli studentów uczelni wyższych). Pierwsza z tych drużyn dała początek Biało-Czerwonym, druga Cracovii, a oba kluby w 1907 połączyły się. Dla potrzeb tych meczów wytyczono pole gry o wymiarach 60x35. Boisko to jest dobrze zachowane do dziś, stoją tam bramki i nadal można grać tam w piłkę. W pawilonie tuż obok mieści się siedziba stowarzyszenia KS Cracovia.

W Parku Jordana (lecz nie ma pewności, na którym z tych boisk) swój pierwszy opisany w prasie mecz rozegrała drużyna akademickiej Cracovii - 23 września 1906 bezbramkowo remisując z I. Klubem Studenckim (później znanym jako Biało-Czerwoni).

Błonia
Błonia krakowskie to miejsce rozgrywek w piłkę nożna tych dzikich drużyn, które nie mieściły się w Parku Jordana bądź nie chciały tracić czasu na inne promowane tam przez dr Jordana gry, zabawy i ćwiczenia. Łąka zaroiła się one graczami po owym dwumeczu z 4 czerwca 1906, który pokazał krakowskiej młodzieży jak wygląda prawdziwy futbol. Na Błoniach toczono pierwsze poważne mecze. Tam w niedzielny poranek 5 sierpnia 1906 I Drużyna Studencka (jak wówczas nazywano Biało-Czerwonych) pokonała 1:0 zespół pracowników cyrku Buffalo Bill's Wild West. To na Błoniach na trzech wytyczonych boiskach rozgrywano zawody turnieju jesiennego w 1906. Grano tu także w późniejszych latach. Tutaj 14 czerwca 1908 Cracovia gościła (i pokonała 5:2) niemiecki zespół Troppauer FV z Opawy - i był to pierwszy przypadek, że niepolski klub, przyjechał na mecz na polską ziemię.

Dla potrzeb meczów odgradzano odpowiedni obszar łąki sznurem lub sznurami i ustawiano wokół ławki i krzesła dla płacącej publiczności. Zazwyczaj za sznurem gromadziła się znacznie liczniejsza grupa widzów nie planujących zapłacić. 31 maja 1908 w przerwie meczu Wisła Kraków - Pogoń II Lwów niesforny tłum młodzieży siłą próbował wedrzeć się za sznury - był to pierwszy przypadek by na meczach w Krakowie interweniowała policja [1]. Aby uniknąć niepłacenia stosowano także rozwieszanie na sznurach zasłaniającego widok płótna. Zdarzało się również (np w meczu z Czarnymi Lwów jesienią 1909), że przygotowywano prowizoryczne trybuny. Cracovia na takich boiskach na Błoniach grała swoje mecze do roku 1910 i sporadycznie w 1911.

Tor wyścigów konnych
Nieistniejący już dziś tor wyścigów konnych posiadał w swoim obrębie plac, na którym okazjonalnie grywała Cracovia. Tor znajdował się tuz za ówczesnymi granicami mniejszego niż dziś Parku Jordana - mniej więcej w miejscu gdzie dziś znajduje się ul.Reymana, stadion Wisły i dołączona później zachodnia część Parku. Pierwszym rozegranym tam meczem był zakończony 1:1 mecz z Pogonią Lwów z 26 kwietnia 1908. Tu rozegrano drugie derby z Wisłą Kraków - była to pierwsza Święta Wojna, która wyłoniła zwycięzcę - 18 października 1908 Cracovia zwyciężyła swą rywalkę 3:1. Po tym boisku i po torze wyścigów konnych nie został do dziś żaden ślad.

Park Gier KS Cracovia
Park Gier KS Cracovia i znajdujący się na nim stadion Cracovii wybudowano w latach 1911-12 za pieniądze pochodzące ze zbiórki publicznej wśród mieszkańców Krakowa w na terenach wydzierżawionych od sióstr norbertanek. Stadion ten znajdował się dokładnie tam gdzie dziś - jest to najstarsza istniejąca nadal lokalizacja stadionowa w Polsce.

25 czerwca 1911 – z inicjatywy prezesa Cracovii, Stanisława Kopernickiego – powołano Związek Polski Piłki Nożnej (ZPPN).
Powstały z inicjatywy Cracovii - Związek Polski Piłki Nożnej po odzyskaniu przez Polskę niepodległości stał się zalążkiem dla Polskiego Związku Piłki Nożnej.

Podczas 1. zjazdu polskich klubów piłki nożnej – zorganizowanego w Warszawie, w dniach 20 grudnia i 21 grudnia 1919 – doszło do utworzenia PZPN - największego obecnie polskiego związku sportowego. Jego pierwszym prezesem mianowano działacza Cracovii – Edwarda Cetnarowskiego.

Przy współudziale Cracovii powstał w 1919 roku Polski Związek Lekkiej Atletykii, a w roku 1922 Krakowski Okręgowy Związek Lekkiej Atletyki.
Nieprzerwanie w latach 1923-1939 "Pasy" w tych zawodach nie miały sobie równych, każdorazowo zdobywając drużynowy prymat.

https://www.watch-esa.pl/2017/01/18/historia-futbolem-pisana-pilka-nozna-pod-zaborami/
https://historia.org.pl/2015/02/02/sto-dwadziescia-lat-polskiej-pilki-noznej/
https://www.wikipasy.pl/Boiska_Cracovii
https://www.wikipasy.pl/Najstarsi_w_Krakowie

#cracovia #krakow #ekstraklasa #pilkanozna #arkagdynia #lechpoznan #gkstychy #sandecja #tarnovia #lkslodz #ajaxamsterdam #polska #historia #ciekawostki #stadiony #lekkoatletyka #wislakrakow pokaż całość

źródło: youtube.com

White Hart Lane
#stadiony #pilkanozna #premierleague #tottenham

źródło: youtu.be