[microbid]

Ale że słowo 'pion' nie wzięło się od słowa 'pień' lub słów 'piąć', 'pnąć się', 'wspinać' czy staropolskiego 'pnieć'?

Aleksander Brückner w swoim "Słowniku" wskazywał na włoskie 'piombo' i nie rozdzielał ze znaczeniem pionka w grze:

pion, 'ołowianka (do wskazywania prostopadłości)', pionowy, 'prostopadły, wertykalny', z włos. piombo, łac. plumbum, 'ołów' (franc. plombe, stąd plomba, plombować). Inne pion, 'pieszek w szachach', z franc. pion, 'żołnierz' (od łac. pedo, 'piechur'), skąd i pionier itd. (franc. pionnier).

Andrzej Bańkowski w swoim "Słowniku" pisze o różnych pochodzeniach dwóch znaczeń tego słowa i sięga do początków jego używania:

PION 1. (…) słowo propagowane przez Komisję Edukacji Narodowej zamiast perpendykuł; (…) zamiast pian w "Geometrze polskim" Sokolskiego 1683-86 (perpendykuł albo pian, nitka z ołówkiem, która...); przejęcie to jednej z wielu nazw gwarowych tegoż perpendykułu murarskiego: pjan, pijan (że zanim w końcu stanie, by wskazać "prostopadłość", długo się chwieje jak noga pijanego), p. PIJANY. (…)

To chyba jest jedno z tych haseł, dzięki którym o jego Słowniku było głośno.

Dodatkowo pod hasłem 'pionowy' pisze:

Propagowane zamiast "europejskich" perpendykularny i wertykalny przez KEN, której głównym i fatalnie wykonanym postulatem była delatynizacja polskiej terminologii naukowej.

co poddawałoby w wątpliwość sięganie po inne zagraniczne słowo.

Wiesław Boryś w swoim "Słowniku" nie podaje pochodzenia słowa 'pion'. Ciekawe co mu chodzi po głowie?

Staropolskie 'pnieć' ma również znaczenie odpowiadające pionowi-ciężarkowi, bo, jak podaje "Słownik staropolski", oznaczało 'wisieć', a nie 'wspinać', 'wzrastać', 'ciągnąć ku górze'.

#etymologia #jezykpolski #jezykoznawstwo

[microbid]

"Słownik gwar polskich" Jana Karłowicza podaje postać 'pion' pod hasłem 'piąć'.

Gwara Kielecczyzny ma takie coś, że 'piął' daje 'pjon/pion':

wymawianie grupy oL, eL w postaci obocznej: oN, eN: zacon, zacena, wyjon, wyjena, ścion, ściena, zdjon, zdjena, wzion, wziena, łobcion, łobciena, najon, najena, przypiena