[Prekambr]

tl;dr: pterodaktyle nie były dinozaurami, ale też były fajne.

Pterozaury to najstarsze znane kręgowce zdolne do aktywnego lotu. Były blisko spokrewnione z dinozaurami, jednak nimi nie były (chociaż poziom tego pokrewieństwa obecnie jest tematem wielu sporów, jednak nikt* nie twierdzi, że zwierzęta te były od siebie znacznie oddalone na drzewie życia). Skrzydlate jaszczury pojawiły się na Ziemi mniej więcej wtedy, gdy dinozaury (~230 mln lat temu) i podobnie jak one dożyły końca kredy. Zwyczajowo dzielą się na starsze ramforynchy (Rhamphorhynchoidea) i młodsze pterodaktyle (Pterodactyloidea) jednak podział ten ma tyle wyjątków i niejasności, że dziś się go niemal nie używa. Nowsze modele pokrewieństwa poszczególnych gatunków i rodzajów są znacznie bardziej skomplikowane, ale nie będę was tym zanudzał.

*Istnieje taki człowiek, David Peters, który wysnuwa wiele rewolucyjnych tez odnośnie pterozaurów. Znany jest głównie ze stron reptileevolution.com, pterosaurheresies.wordpress.com oraz davidpetersstudio.com. Osobiście nie jestem w stanie sprawdzić wszystkich informacji zawartych na tych stronach, ponieważ jest ich naprawdę wiele (zwłaszcza na drugiej) i zazwyczaj zwyczajnie brak mi wiedzy, jednak nie polecam opierać się na niczym, co pochodzi od tego pana. Peters wysuwa śmiałe tezy oparte o jego własne widzimisię, tworzy "badania" oparte o nieistniejące szczątki, okazy oraz gatunki. Lubi sobie dużo rzeczy ignorować, a jeszcze więcej dopowiadać i zwyczajnie zmyślać. Zresztą jego rekonstrukcje pterozaurów urosły już do rozmiarów memicznych w paleonerdowskich kręgach.

Wczesne pterozaury miał zazwyczaj długi ogon, późniejsze gatunki miały zazwyczaj stosunkowo większą głowę (często fantazyjnie przyozdobioną) i dłuższą szyję (i czasem potrafiły rozrosnąć się do naprawdę imponujących rozmiarów). Szkielety tych stworzeń były niezwykle lekkie - największe z pterozaurów Quetzalcoatlus northropi oraz Hatzegopteryx thambema osiągały rozpiętość skrzydeł do 10-11 m, były wzrostu żyrafy i ważyły "zaledwie" 200-250 kg. Czasem można natknąć się na informacje, że zwierzęta te były za duże, by mogły latać, co nie jest zgodne ze stanem naszej wiedzy. Dużo problemów wiązało się z tym, że kiedyś porównywano pterozaury do dzisiejszych zwierząt (głównie do ptaków, czasem nietoperzy), co średnio się sprawdzało, gdyż stworzenia te reprezentowały zbyt odmienne plany budowy. W ten sposób często przeszacowywano rozmiary i wagę latających gadów, a także niedoceniono siły nośnej ich skrzydeł. Przynajmniej największe z pterozaurów wybijały się do lotu z wszystkich czterech kończyn, co było wydajniejsze niż ptasie wybicie się z samych nóg. Wyglądać to mogło tak (autor: James Brown) lub też tak (autorka: Julia Molnar). Dla ciekawskich: dość łatwe do ogarnięcia (jednak duuużo tekstu) są prace Wittona i Habiba oraz Wittona i Naisha dotyczące największych z pterozaurów. Niektórzy mogą kojarzyć Marka Wittona z całkiem ładnych obrazków, bo gość jest utalentowanym artysta, np. tu jego Ornithocheirus simus.

Wiele (o ile nie wszystkie) pterozaury były pokryte włosopodobnym czymś zwanym pycnofibers (wybaczcie, nigdzie nie znalazłem tłumaczenia tego terminu na polski, a nie chciałem sam kombinować). Nie jest to sierść, jednak twory te wizualnie są dość podobne do ssaczego futra. Odcisk Sordes pilosus gdzie można dostrzec pozostałości włosków (najlepsze zdjęcie, które znalazłem, i które jednocześnie nie było podrasowane). Praktycznie tylko stopy, spora część skrzydeł oraz "dzioby" (i ewentualnie rozmaite ozdoby na głowach) nie były pokryte tymi pseudowłoskami.

Wspomniany wyżej gigant (M. Witton) Hatzegopteryx thambema był dominującym drapieżnikiem przynajmniej na części terenów, na których występował. Żył jakię 70-66 mln lat temu w Europie, a Stary Kontynent w tamtych czasach był głównie serią rozmaitych wysp. I wyspiarskie dinozaury były sporo mniejsze od swych kontynentalnych kuzynów. Jednak nie wszystkie pterozaury były olbrzymie, np. taki pterodaktyl (Pterodactylus antiquus) miał skrzydła metrowej rozpiętości, a Anurognathus ammoni (rekonstrukcja autorstwa Gabriela Ugueto) był o połowę mniejszy.

Dimorphodon macronyx był stosunkowo niewielkim, długoogoniastym pterozaurem z wczesnej jury, natomiast Pteranodon longiceps był dużym gatunkiem z później kredy (oba rysunki są autorstwa M. Wittona). Porównanie do siebie tych zwierząt pokazuje zmiany, które zaszły u pterozaurów. Ciekawym gatunkiem jest Pterodaustro guinazui, którego czaszka jest dość charakterystyczna - za życia zwierzę to filtrowało wodę (autor) w poszukiwaniu drobnych stworzeń, podobnie jak robią to dzisiejsze flamingi. Wiele pterozaurów posiadało ciekawe ozdoby na głowach jak np. Tupandactylus imperator - obrazek (John Conway) lub Thalassodromeus sethi tu w niezbyt żwawej wersji (Sergey Krasovskiy). Na uwagę zasługuje także Nyctosaurus sp. z dziwacznym grzebieniem (Dmitry Bogdanov). Rysunek przedstawia dwie wersje ozdoby na głowie zwierzęcia, jednak ta ze skórnym żaglem jest czystą spekulacją, nie mamy na to żadnych dowodów.

Zdjęcie poniżej przedstawia model Quetzalcoatlus northropi stworzony przez Blue Rhino Studio i znajdujący się w (jeszcze nieotwartym) Muzeum Historii Naturalnej w Kuwejcie. Kąt, z którego zrobiono zdjęcie, robi swoje, ale faktycznie zwierzę to miało czaszkę dłuższą niż tułów.

#paleoart #paleontologiaboners #paleontologia #ewolucja #biologia #ciekawostki #nauka #gruparatowaniapoziomu

Poprzednie wpisy:
Megafauna plejstocenu:
- Ameryka Północna
- Ameryka Południowa
- Australia
- Europa/Azja
Jak rosły dinozaury
Dlaczego dinozaury były tak duże?
Dlaczego kiedyś zwierzęta były większe?
Ewolucja waleni
Eksplozja kambryjska
Pierwsze wielokomórkowce na świecie
Rekonstrukcja iguanodona

Info:
Utworzyłem mirkolistę o nazwie paleo, do której trafili wszyscy (mam nadzieję), którzy byli zapisani na spamlistę. Zachęcam do zapisywania lub wypisywania się z niej według własnych upodobań. @Mamut100: dopisz się do tej listy, bo o tobie zapomniałem ( ͡° ʖ̯ ͡°)

[Mamut100]

@Prekambr Treść zawiera tylko login.

[VvAnDalii]

@Prekambr:

[Prekambr]

Wołam zainteresowanych (194) z listy paleo
Możesz zapisać/wypisać się klikając na nazwę listy.

Dodatek wspierany przez Cebula.Online

Masz problem z działaniem listy? A może pytanie? Pisz do IrvinTalvanen

! @Prekambr @jalokimm @justkilling @kicayy @uwuX @Gavran @kuchwi @Slazgu @jppwt @robertoskit @Brzytwa_Ockhama @RokitaJan @deyna @orfan @Tiszka @lejen @BionicA @Tom_Ja @wypok_user @Trajforce @Tantalus @Kolendras @ErroL @Majkel91 @Glos_z_sali @ranunculus @Blotny @allX @Dariel @jajkawmajonezie @Johnny_Revolta @Samuraj_CZAK @izycka @Volos @Filodendron @Straho6 @bialaczekolada @Ploop @Unreal6277 @DaneQ @szarzujacy_karczoch @nowy_wykop @

[Prekambr]

[Prekambr]

[Prekambr]

[Tamerlan]

@Prekambr: Ta żyrafa potrafiła latać?

[Prekambr]

@Tamerlan: Zgadza się.

[Tamerlan]

@Prekambr: I z tego co wygląda, to również łazić na 4 kończynach. Nieźle.

[Prekambr]

@Tamerlan: Tak, był czworonożny. Jak ogarniasz trochę angielski, to wkleiłem linki do dwóch opracowań na temat lotu i ogólnego funkcjonowania tych bydlaków.

[Jerry65]

@Prekambr: Ale głowe miał wielką

[Trajforce]

@Prekambr: z pterodaktyli najbardziej lubię tapejary i szkoda, że nie wspomniałeś o nyktozaurze bo nie jeden wykopek by się zdziwił widząc jego łeb

[Tamerlan]

@Prekambr: Nie pozostaje mi nic innego, jak się zagłębić.

[Prekambr]

@Trajforce: Jest i nyktozaur i tupandaktyl (który to został wydzielony z tapejary, która to ma znacznie mniej okazałe ozdoby na czaszce).

[eurolulu]

@Prekambr: Niezła kokoszka.

[A.....a]

@Prekambr: Dziękuję panie Meteoryt Jukatański,że uwolniłeś naszą planetę od tych wszystkich przerośniętych #!$%@?ów.

[Bromatologia]

@Prekambr: O takie wpisy na mirko nic nie robiłem.

Wiele (o ile nie wszystkie) pterozaury były pokryte włosopodobnym czymś zwanym pycnofibers

Jak to się ma do teorii, że skóra dinozaurów była pokryta piórami?

[Onde]

@Prekambr:

[W.....z]

@VvAnDalii: xD dzięki za przypomnienie klasyka

[Prekambr]

@Bromatologia: Pierwsze zdanie z mojego wpisu jest o tym, że pterozaury to nie dinozaury. I tyle.
Co do pierzastych dinozaurów: całkiem niedawno znaleziono bursztyn z kawałkiem opierzonego dinozaura. (⌐ ͡■ ͜ʖ ͡■)

@Onde: Byłem ciekawy kiedy się to pojawi ;)