[cieliczka]

Tego dnia, 26 listopada w 1948 roku, urodziła się Elizabeth Blackburn, laureatka Nagrody Nobla z medycyny w 2009 roku

Nagroda została przyznana "za odkrycie, jak zakończenia chromosomów chronione są przez struktury o nazwie telomery oraz za odkrycie enzymu telomerazy". Była to pierwsza w historii naukowa Nagroda Nobla przyznana dwóm kobietom- nagrodę otrzymała jeszcze Carol W. Greider, a trzecim laureatem był naukowiec polskiego pochodzenia Jack Szostak (tutaj jego wywiad we Wprost) Nagroda została przyznana z medycyny ale trójka laureatów to biolodzy.

Telomery to odkryte już w latach 30-tych powtarzające się sekwencje materiału DNA znajdujące się na końcach każdego chromosomu w komórkach naszego ciała. W latach 50-tych, kiedy zrozumiano jak następuje replikacja DNA, zaczęto zastanawiać się dlaczego chromosomy nie ulegają skracaniu podczas każdej kolejnej replikacji. Dzięki eksperymentom trójki badaczy ustalono, że zapobiegają temu telomery. Kiedy DNA się replikuje - na przykład podczas podziału komórki - telomery za każdym razem stają się krótsze, a replikacja nie dociera do samego końca chromosomu. W ten sposób telomery chronią DNA przed uszkodzeniem.

Elizabeth Blackburn i Carol W. Greider w 1984 roku odkryły telomerazę - enzym odpowiedzialny za syntezę telomerów i za dodawanie telomerów do chromosomów. Krótsze telomery wskazują na starzenie się komórek - kiedy osiągają krytycznie krótką długość,uruchamiają trwałą odpowiedź na uszkodzenie DNA (DDR), która powoduje inne zdarzenia komórkowe, takie jak starzenie się komórek a, a także osłabia zdolność komórek macierzystych do regeneracji tkanek. Skracanie telomerów jest uważane za jedną z cech starzenia się, ponieważ krótkie telomery są wystarczające, aby spowodować starzenie się organizmu i skrócić żywocie. Długość telomerów jest określana genetycznie, a zarówno średnia długość telomerów, jak i tempo skracania telomerów różnią się między gatunkami. Pod tym względem np. ludzie rodzą się z krótszymi telomerami niż myszy, ale telomery myszy skracają się 100 razy szybciej niż ludzie.

W przypadku kiedy działanie telomerazy zostanie zaburzone może dojść do powstawania nowotworów. Kiedy telomeraza jest znacznie bardziej aktywna komórki nowotworowe stają się niejako nieśmiertelne (długość ich telomerów się nie zmienia).

Jak widać rola telomerów i telomerazy jest kluczowa dla zrozumienia dwóch bardzo ważnych zjawisk: starzenia się oraz nowotworów i dlatego uhonorowanie badań trójki naukowców Nagrodą Nobla nie było zaskoczeniem i zostało przyjęte z entuzjazmem w środowisku naukowym

Niedawno naukowcy wyhodowali myszy z przedłużonymi telomerami, których mediana życia była dłuższa o prawie 13%, a o 20% spadła zachorowalność na nowotwory - tutaj moje znalezisko sprzed miesiąca

Na zdjęciu od lewej: Jacek, Elizabeth i Carol

Na podstawie:

https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2009/blackburn/facts/
https://pulsmedycyny.pl/medyczny-nobel-2009-za-telomery-i-telomeraze-882820
http://www.biotechnolog.pl/medyczny-nobel-2009-za-telomery-straznicy-genomu

#nauka #gruparatowaniapoziomu #biologia #kalendarznaukowy #liganauki #ciekawostki