Wpis z mikrobloga

Obserwując wypowiedzi na Wykopie dotyczące rozliczenia podatkowego handlu kryptowalutami zauważyłem, że krąży wiele mitów wynikających z tego co ktoś kiedyś przeczytał czy usłyszał. Jako, że błędne rozliczenie handlu kryptowalutami może skutkować nie tylko koniecznością zapłaty zaległego podatku z odsetkami ale także odpowiedzialnością karno-skarbową, to postanowiłem napisać krótki poradnik o momencie powstania obowiązku podatkowego w PIT dla handlu kryptowalutami. W poniższej ścianie tekstu przedstawiam kluczowe moim zdaniem przepisy jednak jeśli ktoś jest w stanie uwierzyć mi na słowo, to pod nimi znajdują się wnioski z nich wynikające, więc można przejść od razu do nich ( ͡° ͜ʖ ͡°)

Podstawowym problemem spotykającym handlarzy kryptowalutami jest ustalenie poprawnego momentu powstania obowiązku podatkowego czyli tego kiedy należy rozpoznać przychód oraz koszt z transakcji.

W tym kontekście należy zwrócić uwagę na art. 11 ust. 1 ustawy o PIT zgodnie z którym przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W celu ustalenia, czy przychód należy rozpoznawać wyłącznie w momencie sprzedaży kryptowaluty na walutę tradycyjną a więc w momencie otrzymania wartości pieniężnych należy sprawdzić, czy przy wymianie kryptowalut może dojść do otrzymania świadczeń w naturze. Zgodnie z komentarzem Adama Bartosiewicza do ustawy o PIT świadczenie w naturze definiujemy jako: ”wszelkie takie świadczenia, w przypadku których przedmiot świadczenia jest inny niż pieniądz lub wartość pieniężna. Będą to w szczególności różnego rodzaju świadczenia rzeczowe, chociaż przedmiotem świadczenia mogą być również prawa.

Powyższe związane jest z przyjętą zasadą kompletności opodatkowania, w myśl której opodatkowaniu powinny podlegać niemal wszelkie przysporzenia majątkowe, a nie tylko te o charakterze pieniężnym.„

Jednocześnie zgodnie z art. 18 ustawy o PIT za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

Mimo, że kryptowaluty nie zostały wymienione w art. 18 ustawy o PIT jako prawa majątkowe to użycie w nim zwrotu „w szczególności” oznacza, że powyższy katalog jest otwarty i prawem majątkowym mogą być także inne prawa niewymienione w powyższym katalogu.

Ustalając czym są prawa podatkowego sięgniemy do komentarza do ustawy o PIT A. Gomułowicza i J. Małeckiego zgodnie z którym: „przy definiowaniu praw majątkowych sięga się do wykładni systemowej i powszechnie stosowanego tego terminu na gruncie prawa cywilnego. Prawa majątkowe to, najogólniej rzecz ujmując, prawa podmiotowe pozostające w ścisłym związku z ekonomicznym interesem uprawnionego, związane z jego majątkiem, charakteryzujące się dwoma podstawowymi cechami, tj.: działalnością (mogą być przedmiotem obrotu) oraz posiadaniem określonej wartości majątkowej.”

Jako że kryptowaluta jest prawem które z pewnością może być przedmiotem obrotu, jak i posiada określoną wartość majątkową, to należy go uznać za prawo majątkowe w rozumieniu art. 18 ustawy o PIT.

Biorąc pod uwagę powyższe, w przypadku sprzedaży kryptowalut za walutę tradycyjną, momentem powstania przychodu będzie moment otrzymania waluty tradycyjnej (wartości pieniężnych). Jednocześnie jednak o czym wielu zapomina przychodem jest także wartość otrzymanych świadczeń w naturze, czyli właśnie także kryptowalut.

Wymiana jednej kryptowaluty na inną kryptowalutę jest swoistym rodzaje barteru, czyli wymiany dwóch równoważnych towarów bądź usług. W takiej sytuacji w momencie dokonania wymiany powinien być rozpoznany przychód z tytułu otrzymania świadczenia w naturze (kryptowaluty kupowanej) i jednocześnie możemy rozpoznać koszt zakupu kryptowaluty wymienianej oraz koszty ściśle związane z transakcją jak np. prowizje giełdy/sieci.

Przychód z tytułu otrzymywanej kryptowaluty powinniśmy określić uwzględniając art. 11 ust. 2 ustawy o PIT zgodnie z którym wartość pieniężną świadczeń w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Biorąc pod uwagę powyższy przepis, a szczególnie użyty w nim zwrot „miejsca ich uzyskania”, przychód ten powinniśmy wyliczyć na podstawie cen obowiązujących na giełdzie, którą wykorzystujemy do wymiany kryptowalut. Jednocześnie jeśli dokonujemy wymiany na kryptowalutę której kurs nie jest wyrażony w walucie tradycyjnej ale na przykład w bitcoinach, to należy wpierw ilość otrzymanych walut przeliczyć na bitcoiny a następnie otrzymany wynik przeliczyć na walutę tradycyjną.

W przypadku handlu poza giełdowego trzeba zwrócić uwagę na to, że ceny między giełdami się różnią a więc ciężko wskazać jedną konkretną wartość. Moim zdaniem najbezpieczniej jest wybrać jedną konkretną giełdę w której rozliczenia odbywają się w złotówkach i obliczyć tą wartość na podstawie jej kursów. Żonglowanie giełdami i wybieranie takich które akurat mają najkorzystniejszy dla nas kurs może zostać zakwestionowane przez organy podatkowe w trakcie kontroli.

W stosunku do kosztów kryptowalut zakupionych za walutę tradycyjną kosztem jest po prostu kwota którą za nie zapłaciliśmy. W przypadku gdy wymieniamy kryptowalutę którą otrzymaliśmy za inną kryptowalutę jako koszt należy rozpoznać wcześniej rozpoznany przychód. Gdy sprzedajemy kryptowalutę wykopaną bądź np. otrzymaną w formie darowizny to niestety nasz przychód jest równocześnie naszym dochodem. (chyba, że mamy zarejestrowaną działalność gospodarczą to będziemy mogli uwzględnić np. część kosztów za prąd bądź odpisy amortyzacyjne koparki).

W konsekwencji takiego rozliczania kosztów oraz przychodów wymiany kryptowalut wydawać się może, że rozpoznawanie przychodów i kosztów wymiany nie ma to żadnego znaczenia bo podatek dochodowy i tak będzie taki sam jak obliczony na podstawie tego co wpłaciliśmy i wypłaciliśmy na giełdę. Rozumowanie to nie uwzględnia jednak dwóch kwestii:
1) Tego, że zaniżamy w ten sposób nasz przychód na deklaracji i co miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy jeśli mamy działalność oraz co ważniejsze,
2) może dojść do błędnego rozliczenia w przypadku gdy dokonujemy transakcji w różnych latach.

Ryzyko to najłatwiej zobrazować na konkretnym przykładzie. Przyjmijmy hipotetyczną sytuację, że 1 grudnia przelaliście złotówki na giełdę i zakupiliście 1 BTC za 8 tysięcy a dzień później dokupiliście 1 BTC za 12 tysięcy. Następnie 15 grudnia wymieniliście 1 BTC na 3 ETH warte w tym momencie 16 tysięcy a kolejnego dnia wymieniliście pozostałego 1 BTC na kolejne 3 ETH warte w momencie wymiany 24 tysiące. W styczniu kolejnego roku widząc postępującą korektę postanowiliście nie ryzykować stratą zainwestowanych pieniędzy i sprzedaliście posiadane 6 ETH za 20 tysięcy złotych.

Intuicyjnie patrząc na powyższy przykład może się wydawać, że żaden podatek nie powinien być zapłacony ponieważ zainwestowaliście 20 tysięcy i taką samą kwotę z giełdy wyciągnęliście. Jednakże rozliczając powyższe transakcje według wyżej wskazanych zasad należałoby:
1) rozpoznać 16 tysięcy przychodów i 8 tysięcy kosztów 15 grudnia,
2) rozpoznać 24 tysiące przychodów i 12 tysięcy kosztów 16 grudnia,
3) rozpoznać 20 tysiące przychodów i 40 tysięcy kosztów w styczniu.

Biorąc pod uwagę fakt, że 1 stycznia rozpoczął się nowy rok podatkowy to przygotowując zeznanie za 2017 r. należałoby wykazać przychody i koszty z punktów 1) i 2) czyli 40 tysięcy przychodów oraz 20 tysięcy kosztów. Jednocześnie w przyszłym roku powinniśmy wykazać przychody i koszty z punktu 3) czyli 20 tysiące przychodów i 40 tysiące kosztów.

Co jednak ważne zysków z pierwszego roku nie możemy rekompensować stratami z drugiego roku. Jeśli więc na tym zakończyliśmy przygodę z kryptowalutami to mimo braku potocznie rozumianego zysku musimy i tak odprowadzić podatek od 20 tysięcy złotych dochodu. Jednocześnie straty z handlu kryptowalutami wskazanej w punkcie 3) nie możemy połączyć na przykład z przychodami z umowy o pracę, więc w praktyce ponosimy wysoki koszt podatkowy mimo braku zysku ekonomicznego.

Jeśli chodzi o kwestię zaniżenia przychodów oraz kosztów przy jednoczesnym zadeklarowaniu poprawnie wyliczonego zobowiązania podatkowego to dla osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej osobiście nie widzę ryzyk podatkowych jednak nie mogę wykluczyć, że takie ryzyko istnieje.

W przypadku osób mających zarejestrowaną działalność gospodarczą zastosowanie mają także inne przepisy jednak skutek podatkowy jest taki sam jak wyżej wskazany.

Powyższe stanowisko znajduje odzwierciedlenie w przykładowych interpretacjach indywidualnych:
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 13 listopada 2017 r. sygn. 0112-KDIL3-1.4011.196.2017.2.KF;
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 29 listopada 2017 r. sygn. 0111-KDIB1-1.4011.165.2017.1.BK;
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 24 listopada 2017 r. sygn. 0114-KDIP3-1.4011.281.2017.1.EC;
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 28 listopada 2017 r. sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.398.2017.1.DJD;
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 28 listopada 2017 r. sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.288.2017.3.DJD;
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 6 grudnia 2017 r. sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.272.2017.2.RR;
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 20 grudnia 2017 r. sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.433.2017.1.AP;
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 20 grudnia 2017 r. sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.432.2017.1.AP;
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 20 grudnia 2017 r. sygn. 0111-KDIB1-1.4010.151.2017.1.BK;
Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 5 stycznia; 2017 r. sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.450.2017.1.AC.

Inne stanowisko prezentuje interpretacja o sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.240.2017.2.MGR z dnia 24 października 2017 r., w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym zamiana jednej kryptowaluty na inną kryptowalutę nie jest przychodem podatkowym ponieważ kryptowaluta nie jest oficjalnym środkiem płatniczym a w przypadku zamiany jednej kryptowaluty na inną nie ma możliwości odniesienia wartości zamienianych kryptowalut do wartości pieniężnych. Należy bowiem wskazać, że rzeczywistą wartość kryptowaluty można wycenić dopiero w momencie jej sprzedaży w zamian za walutę tradycyjną, bądź dokonania zapłaty nią za towar lub usługę.

Należy jednak podkreślić, że jest to odosobniona interpretacja. Moim zdaniem nie ma ona także żadnego odzwierciedlenia w przepisach. W przepisach podatkowych nie ma żadnego przepisu który zwalniałby z opodatkowania transakcje których wartości pieniężnej nie da się określić. Dodatkowo sam pogląd, że kryptowaluty nie da się wycenić w wartościach pieniężnych jest absurdalny biorąc pod uwagę istnienie giełd określających tą wartość w czasie rzeczywistym. Co więcej stanowisko wnioskodawcy jest sprzeczne same ze sobą ponieważ uznaje on, że wartość kryptowaluty można wycenić w momencie zakupu za nie usługi gdy jednocześnie kryptowaluty przykładowo w rozumieniu ustawy o VAT są usługami. Parafrazując stanowisko wyrażone w interpretacji można uznać, że sprzedaż kryptowalut za inne kryptowaluty nie może być wycenione ale gdy kupimy za nie kryptowaluty to już można je wycenić. Powyższe zdanie nawet na oko nie ma żadnego sensu.

Z racji, że sama analiza momentu powstania obowiązku podatkowego zajęła wiele miejsca to postanowiłem nie poruszać już innych kwestii. Gdybyście mieli jakieś pytania co do powyższego tekstu bądź innych kwestii podatkowych dotyczących kryptowalut to zapraszam do zadawania pytań. Postaram się na nie odpowiedzieć pod wpisem bądź w formie osobnego wpisu gdyby wymagały rozpisania się.

W przypadku, gdy ktoś obraca kryptowalutami na duże sumy polecam jednak zwrócić się bezpośrednio do doradców podatkowych zajmujących się na co dzień obrotem kryptowalutami jak na przykład do znanego na Wykopie Sławomira Mentzena (przykładowo w zakresie tego czy można mówić o działalności gospodarczej oraz o udokumentowaniu wydatków – tutaj szczególnie zwracam uwagę na negatywną interpretację z dnia 20 grudnia sygn. 0111-KDIB1-1.4010.151.2017.1.BK). Ja zawodowo zajmuje się innymi kwestiami podatkowymi a temat rozliczenia bitcoina od paru lat śledzę czysto hobbystycznie.

#kryptowaluty #bitcoin

#herubinanalizuje <- zapraszam do tagu. Będę tam co jakiś czas wrzucał różne absurdy podatkowe czy aktualne analizy ekonomiczne bądź polityczne.

  • 139
@Herubin:
Jak widzisz to w przypadku podatku CIT (przy księgach handlowych)? Czy zakup krypto jest kosztem dopiero w momencie sprzedaży czy można wrzucić w koszt już w dniu zakupu?
@eshabe wołam jak obiecałem ( ͡° ͜ʖ ͡°)

@Mard: Tutaj kluczową kwestią jest, czy możemy mówić o koszcie pośrednim czy bezpośrednim przy czym kosztami bezpośrednimi są koszty, które możemy bezpośrednio powiązać z konkretnym przychodem. W przypadku sprzedaży BTC jesteśmy jasno wskazać, że dany btc kupiliśmy za tyle i sprzedaliśmy go za tyle a więc mamy do czynienia z kosztami bezpośrednimi.

Zastosowanie będzie miał więc art. 15 ust.
Przy okazji zwracam uwagę, że powyższy tekst nie dotyczy VATu. W przypadku gdy prowadzi się działalność gospodarczą i dokonuje się sprzedaży opodatkowanej (nie zwolnionej jak BTC) to kwestia wykazania odpowiedniej sumy sprzedaży zwolnionej (obrotu na BTC) ma kluczowe znaczenie dla obliczenia współczynnika zgodnie z którym wyliczamy podatek możliwy do odliczenia od zakupów nie powiązanych z konkretną sprzedażą opodatkowaną.
@Herubin: ja już się całkowicie pogubiłem. Jestem traderem. Na różnych giełdach zrobiłem setki transakcji i teraz ekstra każdą z nich musiałbym przeliczać na PLNy, jakie zyski, straty itp.? Do wakacji tego nie policzę...

Skoro ten "piękny" kraj nie uznaje kryptowalut, korzystam praktycznie z zagranicznych giełd do których wglądu nie mają, to nie wystarczy standardowe 19% czy ile tam jest z przychodów które pojawiły się na moim koncie bankowym?
@Herubin: Co w sytuacji gdy:
W grudniu wpłacam 10000zł na konto giełdy. Kupuję i sprzedaję (kilkadziesiąt- kilkaset operacji w ciągu miesiąca). Przelewam na konto bankowe 5000zł (jest to zysk). W styczniiu przelewam na konto giełdy kolejne 5000zł) Gram, gram i po jakimś czasie przelewam na konto bankowe 10000zł. Czyli jestem na zero.. Jak to rozliczyć?
@Atexor: Powiem tak. Poprawnie byłoby to zrobić tak jak napisałem powyżej. Jeśli robisz to na różnych giełdach to dochodzi do tego jeszcze kwestia kursów, które powinieneś ustalić przy każdej transakcji tak więc rzeczywiście możesz się "zesrać" próbując policzyć to dokładnie. Nie mogę jednocześnie powiedzieć byś zrobił to inaczej bo zachęcałbym Cię do obejścia przepisów.

Na Twoim jednak miejscu postarałbym się przynajmniej pewne ramy zachować, czyli np. policzyć wejścia i wyjścia nie
@kamol999: Jak napisałem wyżej teoretycznie powinieneś wszystko policzyć. W praktyce jest to wręcz niemożliwe. Najważniejsze jest jednak by dobrze policzyć dochód a tym samym podatek za 2017 r. Tak szybko patrząc jeśli policzysz wartość wszystkich trzymanych kryptowalut pod koniec roku (według ich wartości w chwili ich wymiany), dodasz do tego kwoty wypłacone z giełdy oraz dodasz to co na nią wpłaciłeś to powinien wyjść Ci poprawny dochód mimo niepoprawnego przychodu i
@Obiekcja: Tak. Wykorzystując bitcoiny do zakupu towarów powinnaś je rozliczyć tak samo jak przy wymianie jednej krypto na drugą, czyli Twoim przychodem jest wartość zakupionego towaru w złotówkach a kosztem jest koszt zakupu kryptowalut.
@Herubin: może byś się przy okazji wypowiedział w kwestii dokumentowania kosztów, ponieważ wiele osób ma obawy czy zostaną one w ogóle rozpoznane przez urząd, jeśli do dyspozycji ma się tylko przelew na giełdę i historie transakcji w pliku csv
@Herubin: Powiedzmy że sobie spokojnie odkładam parę lat( i jeszcze parę kolejnych będę chciał odkładać).
To do tego miejsca jest spoko, skupuje i już załatwione.
Przy wymianie znowu na złotówki lub co bardziej prawdopodobne na samochód, płacę podatek jak bym te pieniądze/samochód na ulicy znalazł?
@Herubin: Nie ująłeś kluczowej sprawy tutaj - co to dokładnie znaczy "postawienie środków do dyspozycji". Są intepretacje, że to moment uznania ich na rachunku podatnika, tylko nie w kontekście kryptowalut. Szukałem w internecie dużo, ale mało informacji można znaleźć na temat tej konkretnej definicji ujętej w ustawie.
Krótko mówiąc - jeśli US uzna,że można na kims zrobić dobry hajs to i tak mu się to uda... Niemożliwe jest to idealnie wyliczyć. Znaczy jest, ale jak ma się 24h/24h wolne...
@tutkarz: Myślałem, czy w temat nie wejść ale jest on, że tak powiem bardzo płynny. Obecnie można znaleźć interpretacje mówiące, że takie dowody są wystarczające ale np. na samym dole podałem interpretacje przeczącą temu. (choć ona bardziej dotyczy CITu niż PITu)

Osobiście skłaniam się do podejście, że są to dane wystarczające biorąc pod uwagę, że katalog dowodowy w PIT/CIT jest bardzo mocno otwarty i tak naprawdę dowodem może być nawet to,
@Herubin: Końcem grudnia kupiłem na Bitbayu BTC za 1k, które następnie przelałem na giełdę zagraniczną w celu zakupu Ripple i POWR (równowartość 500zł każdej). Po pewnym czasie sprzedałem Ripple za Cardano (bezpośrednia wymiana).

Rozumiem, że muszę rozliczyć się z barteru:

1. BTC --> Ripple
2. BTC --> POWR
3. Ripple --> Cardano

Nie bardzo jednak rozumiem w punkcie 1 i 2 jaki wykazać przychód. Wartość pieniądza była przecież taka sama w
@tea_time: to jest właśnie problem, że jedna interpretacja tak naprawde jest prawidłowa a pozostałe błędne. Nie powinno sie płacić od wymiany krypto na krypto chociażby dlatego, że gdyby tak było to trzeba by było także płacić podatek za otrzymanie monet w hardforku a wcale o tym nie musimy ani wiedzieć ani chcieć ich spieniężać. Tak samo jakbyśmy otrzymywali zapłatę w steem pisząc na steemit też od razu byśmy musieli za to