[missolza]

Konsolidacja społeczeństwa obywatelskiego
Rozwój ruchu wolontariackiego

W porównaniu z innymi państwami ukraiński ruch wolontariacki jest zjawiskiem stosunkowo młodym. Według rankingu World Giving Index w 2010 roku Ukraina zajmowała 150 miejsce na świecie, jeśli chodzi o zaangażowanie w wolontariat, przy czym aktywność na tym polu wykazywało jedynie 5% ludności kraju46. Szczególny pod tym względem był czas Euromajdanu i początek konfliktu zbrojnego na Donbasie w 2014 roku. Wówczas to właśnie ruch wolontariacki najbardziej jednoczył społeczeństwo ukraińskie, organizacje pozarządowe, grupy ludzi gotowych do rozwiązania najbardziej palących i bolesnych problemów kraju. Inicjatywy, które wtedy powstały, pokazały wysoki poziom świadomości obywatelskiej społeczeństwa ukraińskiego i jego zdolność do efektywnej samoorganizacji. Ruchy te zaczęły swoją działalność od pomocy uczestnikom Euromajdanu, a następnie skupiły się na uzupełnianiu zaopatrzenia armii ukraińskiej: żołnierzom kupowano elementy umundurowania, obuwie, hełmy, kamizelki kuloodporne, kamery termowizyjne, drony i zestawy medyczne.

W ciągu kilku miesięcy inicjatywy wolontariuszy przekształciły się w potężne organizacje, których aktywność miała na celu zaspokojenie niemal wszystkich potrzeb zarówno sił bezpieczeństwa, jak i ludności cywilnej dotkniętej konfliktem zbrojnym. Wśród wielu przedsięwzięć wolontariatu mających na celu przeciwdziałanie agresji Rosji można wyróżnić cztery główne obszary: Ц gromadzenie i dostarczanie niezbędnych zasobów do strefy Operacji Antyterrorystycznej (żywność, odzież, leki, amunicja, pojazdy, sprzęt wojskowy); Ц udzielanie pomocy medycznej ofiarom działań wojennych, wyposażanie szpitali i przychodni; Ц udzielanie pomocy wewnętrznie przesiedlonym osobom, m.in. prawnej, humanitarnej, psychologicznej czy bytowej; poszukiwanie zaginionych żołnierzy i działania na rzecz uwolnienia więźniów;

Zaobserwowano wówczas gwałtowny wzrost liczby rejestrowanych przez urzędy państwowe organizacji społecznych i charytatywnych. W efekcie już w 2018 roku Ukraina przesunęła się na 81 miejsce w rankingu World Giving Index, Od tego czasu intensywność ruchu wolontariackiego w kraju była różna. Jednak można stwierdzić, że społeczeństwo ukraińskie na każdy kolejny kryzys reagowało aktywnymi działaniami i szybką samoorganizacją. Tak było podczas pierwszej blokady z powodu COVID-19 wiosną 2020 roku i po wybuchu pełnowymiarowej agresji 24 lutego 2022 roku.

Setki obywateli Ukrainy zaczęły wspierać siły zbrojne i pomagać wewnętrznym przesiedleńcom. Według Ministerstwa Sprawiedliwości Ukrainy od 24 lutego do 30 czerwca 2022 roku w państwie zarejestrowano 4365 organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym
3364 charytatywne i 1001 społecznych. W samym tylko kwietniu pojawiło się 1199 nowych organizacji charytatywnych, w tym 93 międzynarodowe50. Kluczową różnicą między tymi organizacjami są cele ich działania: charytatywne zajmują się działalnością humanitarną, podczas gdy społeczne mają na celu połączenie wysiłków dla rozwiązania konkretnych problemów.

Część organizacji powstała niedawno, natomiast pozostałe wcześniej funkcjonowały nieformalnie, a teraz wystąpiły o uzyskanie oficjalnego statusu. Warto podkreślić, że przytoczone wyżej liczby znacznie przewyższają dane z 2021 roku, w którym pojawiły się łącznie 792 nowe organizacje charytatywne, z czego tylko w kwietniu 9451. Istniejące organizacje wolontariackie dzielą się na oficjalne i nieoficjalne.

Oficjalne organizacje są zobowiązane do posiadania państwowej rejestracji, co pozwala im współpracować z instytucjami międzynarodowymi i osobami prawnymi, a także przyciągać inwestycje i otrzymywać dotacje od rządu Ukrainy. Takie organizacje dysponują zwykle szerokim wachlarzem pomocy: mogą kupować zwłaszcza duże partie amunicji i sprzętu wojskowego w sąsiednich państwach, a także przyjmować pomoc finansową lub materialną w postaci różnych produktów z zagranicznych fundacji.

Nieoficjalne organizacje wolontariackie powstają spontanicznie, nie mają statusu prawnego, działają we własnym imieniu jako osoby prywatne i nie mogą przyjmować finansowania od osób prawnych. Najczęściej zaspokajają one niewielki zakres potrzeb, na przykład zbierają żywność i rzeczy dla poszkodowanych podczas działań wojennych lub kupują uzbrojenie dla konkretnych osób – krewnych lub znajomych z jednostek obrony terytorialnej.

#wojna #rosja #ukraina