10. Jean Mercure (c.1600-1660)
To już dziesiąty tydzień tagu #rokzlutniabarokowa, którego bohaterem jest kolejny kompozytor lutni barokowej - Jean Mercure. Jak niektórzy kompozytorzy są popularni, a inni nie, to Jean należy do tej drugiej grupy i jest z nim taki problem, że bardzo trudno znaleźć o nim jakieś informacje. Do 1642 działa w Anglii na dworze Karola I, po czym wraca do Paryża. Zachowało się po nim kilkadziesiąt utworów, jednak jakPokaż całość

9. Ennemond ‘le Vieux’ Gaultier (c. 1575 – 11.12.1651)
W dziewiątym tygodniu tagu #rokzlutniabarokowa wracamy do Francji i to z przytupem, bo do samego Ennemonda Gaultier. Jest to drugi Gaultier na naszej liście (po Pierze) i był zwany Gaultier de Lyon (gdyż na początku kariery działał w Lyonie) lub le Vieux Gaultier dla odróżnienia od jego młodszego kuzyna Denisa.
Około 1600 roku trafia na służbę u Marii Medycejskiej z którąPokaż całość

8. Johannes Hieronymus Kapsberger (c.1580–1651)
W tym tygodniu dalej jesteśmy we Włoszech, ale będzie multikulturowo, bo bohaterem ósmego tygodnia tagu #rokzlutniabarokowa jest rówieśnik Castaldiego Johannes Hieronymus Kapsberger, a znany częściej jako Giovanni Girolamo, gdyż mimo, że był z pochodzenia Niemcem (jego ojciec był oficerem Monarchii Habsburgskiej, który osiadł w Wenecji), to działał we Włoszech. Girolamo po 1605 roku pojawia się w Rzymie i rozkręca zawrotną karierę wirtuoza lutni i chitarrony (włoskiejPokaż całość

7. Bellerofonte Castaldi (1580–1649)
Przez pierwsze sześć tygodni tagu #rokzlutniabarokowa koncentrowaliśmy się na fenomenie
accords nouveau u zarania baroku i zakończyliśmy ten etap wraz z omówieniem antologii Pierre’a Ballarda. W ramach odskoczni od pełniącej dominującą rolę muzyki francuskiej chciałbym zasygnalizować, że lutnia w baroku była obecna także poza granicami Francji. Drugim liczącym się we wczesnym baroku ośrodkiem były Włochy. Dlatego też pod numerem siódmym na mojej liście ląduje włoski poeta, kompozytor iPokaż całość

6. Pierre Dubut
Szósty tydzień tagu #rokzlutniabarokowa poświęcam Pierre’owi Dubut. A właściwie dwóm osobom o tym mianie, a są to Pierre Dubut le père (ojciec) (około 1610-1681) oraz Pierre Dubut le fils (syn), lub le jeune (młodszy) (po 1642 - ok. 1700). Zyskali oni wśród współczesnych status wirtuozów lutni i wielką popularność (w bazie danych utworów na lutnię barokową jest około 300 utworów przypisywanych któremuś z nich, jednak często trudno o jednoznacznąPokaż całość

5. François Dufault
W piątym tygodniu tagu #rokzlutniabarokowa chciałbym przedstawić jednego z czołowych kompozytorów lutni francuskiej, za którego uważam François Dufault (ok. 1600 - ok. 1670). Określając kolejność kompozytorów miałem kłopot z umiejscowieniem Dufault, gdyż metrykalnie jest relatywnie późnym kompozytorem jak na te miejsce na liście oraz jego popularność sięga głęboko w XVII a nawet XVIII wiek jednak zdecydowałem się na wymienienie go zaraz po Bouvierze, gdyż jego utworu występują wPokaż całość

4. Nicolas Bouvier - Suita g-moll i d-moll
Czwarty tydzień tagu #rokzlutniabarokowa, to tydzień Nicolasa Bouviera. Jest to najbardziej paradoksalna postać, gdyż jest to najszerzej reprezentowany kompozytor w antologiach Pierre’a Ballarda (w zbiorze z 1631 roku jest jego dwadzieścia utworów, a z 1638 dziewięć), ale poza tymi 29 utworami, które są oznaką, że był w tamtym okresie bardzo cenionym kompozytorem, nie zachowały się o nim do naszych czasów żadne informacje.
AntologiaPokaż całość

3. Pierre Gaultier - Suita f-moll i Chacone C-Dur
Trzeci tydzień życia tagu #rokzlutniabarokowa poświęcamy Pierre’owi Gaultier (1599 – po 1638). Nazwisko Gaultier (Gautier, Gaulthier) jest dość szeroko reprezentowane w piśmiennictwie lutniowym i ten szczególny Gaultier zyskał przydomki Gaultier Orléanois i Gaultier de Rome ze względu na fakt, że pochodził z Orleanu i osiadł w Rzymie. Był aktywny w Rzymie w latach 1630-tych. Bardzo mało wiadomo o jego życiu. Identyfikuje się goPokaż całość

2. René Mesangeau - Prelude i Allemande

Drugi tydzień tagu #rokzlutniabarokowa poświęcamy panu [René Mesangeau]( https://en.wikipedia.org/wiki/Ren%C3%A9_Mesangeau) (fl. 1567–1638), gdyż można uznać go jako człowieka o największym wkładzie w stylistyczną tranzycję z renesansu do baroku. W swoim dorobku ma wiele utworów pisanych w vieil ton, ale przeważają utwory w accords nouveaux i pokaźny procent utworów w antologii roku 1631 to jego kompozycje.

W załączonym filmie mamy okazję zobaczyć pierwszy rodzaj lutni barokowejPokaż całość

1. Robert Ballard - Entrée de luth

Jak na Nowy Rok przystało lecimy z nowym postanowieniem i nową listą pod tagiem #rokzlutniabarokowa

We wpisie o panu Antoine Francisque pisałem, że jego publikacja Le Trésor d’Orphée pociągnęła za sobą dalsze zmiany, o których wspomnę tutaj.

Wydawcą zbioru muzycznego Francisque’a był Pierre Ballard. Głównie specjalizował się w wydawaniu zbiorów Air de cour, ale nie stronił od eksperymentów, bo w 1623 roku (cóż, wtedyPokaż całość

Nicolas Vallet - Prelude

Dzisiejszy odcinek będzie o lutniście, którego muzyka pod pewnymi względami jest dokładnie w połowie pomiędzy renesansem, a barokiem. Nicolas Vallet urodził się we Francji, ale musiał wyemigrować ze względów religijnych. Osiadł w Amsterdamie i utrzymywał się jako freelancer. W 1615 wydał swoje największe dzieło Le Secret des Muses. Zbiór został skomponowany na 10-chórową lutnię w stroju renesansowym, czyli na ostateczną formę lutni renesansowej. Stylistycznie jednak muzyka zePokaż całość

Antoine Francisque - Fin de gaillarde

Dziś znalazłem siły na następny odcinek bojówki lutni barokowej, czym na pewno uszczęśliwię rzesze fanów tego tagu!
Temat jest w tym miejscu dość skomplikowany, dlatego posłużę się słowami pani Claire Antonini z książeczki do jej płyty Les Accords Noveaux w moim przekładzie.

Wielu starożytnych myślicieli i kronikarzy (z około V w. p. n. e.) poruszało przypadek kitarzysty Tymoteusza, który za to, że odważył się dodać doPokaż całość

Air de cour

Nakreślając w muzyce lutniowej tranzycję pomiędzy renesansem a barokiem nie sposób nie wspomnieć o Air de cour, czyli pieśniach dworskich. Był to bardzo popularny we Francji (i stylistycznie bardzo francuski) typ muzyki świeckiej najczęściej na solowy głos z akompaniamentem lutni. Przez około 80 lat największej popularności odnajdujemy w pieśniach odzwierciedlenie charakterystyki przejścia pomiędzy epokami, czyli odejście od polifonii na rzecz utworów homofonicznych. Co jednak było niezmienne, to bardzoPokaż całość

W podróży po kontynencie w czasie i przestrzeni nie można pominąć Wysp mających wielką tradycję lutniową w dużej mierze odrębną od reszty Europy. Na muzyce lutniowej angielskiego renesansu można by zjeść zęby, ale jako że mogę sobie pozwolić tylko na zarysowanie tematu, postanowiłem wyszukać najbardziej angielskiego lutnistę, jaki przychodzi mi do głowy. Nie jest nim w mojej ocenie John Dowland, jak można byłoby się spodziewać, gdyż Dowland jako bezsprzecznie największy lutnista całegoPokaż całość

Jakub Reys-Polak - Sur le Courante de Perrichon

Z Polski przenosimy się do Francji śladami Jakuba Reysa, o którym pisałem już we wcześniejszym wpisie, tym razem jednak proponuję Courante. Jest to skoczny taniej dworski o trójdzielnym metrum pochodzenia francuskiego, który w okresie baroku zadomowił się na stałe w suicie (barokowej) po Allemandzie (czyli tańcu niemieckim). Nie piszę o tym przypadkowo, gdyż tym utworem chciałem zaakcentować, że nieuchronnie zbliżamy się doPokaż całość

Po muzyce włoskiej i niemieckiej postanowiłem rzucić trochę światła na polską, a nie mamy się tu czego wstydzić, bo w renesansie polscy muzycy stanowili czołówkę światową. Do tego stopnia, że mieliśmy nawet importowanych wirtuozów w osobach Węgra Valentina Bakfarka, czy Włocha Diomedesa Cato. Ostatecznie gra pana Michała tak przypadła mi do gustu, że zdecydowałem się na serię anonimowych utworów o polskich konotacjach z manuskryptu kilkadziesiąt lat późniejszego niż dotychczasowe nazywanegoPokaż całość

Francesco Spinacino - Recercare
Hans Judenkünig - Rossina

Trzeci odcinek to kilka ciekawych faktów i podróż z Włoch do Niemic.

1. [Francesco Spinacino]( https://en.wikipedia.org/wiki/Francesco_Spinacino) był cenionym włoskim kompozytorem i autorem muzyki do pierwszego znanego lutniowego druku muzycznego z 1507 roku.
2. Prezentowany utwór to Ricercar pochodzący z tegoż druku Intabolatura de lauto libro primo – kuzyn preludium i toccaty, bardzo popularny w dobie renesansu, jednak w przeciwieństwie do nich, prawie zapomniany wPokaż całość

Vincenzo Capirola - Spagna prima
W drugiej części wyprawy po muzyce lutniowej wciąż jesteśmy we wczesnym renesansie, tym razem w najmocniejszym obozie dla tego okresu, czyli we Włoszech.
Jak w Hiszpanii vihuela traciła na popularności na rzeczy gitary barokowej (w końcu to Hiszpania), tak we Włoszech lutnia osiągnęła dość mocną pozycję utrzymując się w praktycznie niezmienionej postaci dość długo.
Prezentowany utwór (charakterystyczny dla swojego okresu) pochodzi z ważnego manuskryptu Capirola Lutebook będącegoPokaż całość

Pod tagiem #bojowkalutnibarokowej zamieściłem kilka miesięcy temu informację dlaczego na lutni nie gra się kostką. Z ubolewaniem zauważam jednak, że świadomość muzyki lutniowej, a w szczególności lutni okresu baroku, jest w społeczeństwie zatrważająco niewystarczająca. Aby wszyscy na świecie grali kiedyś na lutniach barokowych, trzeba zacząć małymi kroczkami reedukację narodu, a jak wiemy, kropla drąży skałę.
O lutni barokowej możemy mówić gdzieś od roku 1600, aby mieć jednak jakiś punkt zaczepienia spróbujęPokaż całość

Jako, że moim celem jest, aby wszyscy na świecie grali na lutniach barokowych, napiszę trochę o podstawach ;)

Dlaczego na lutni nie gra się kostką?

Otóż można grać kostką. Jeżeli masz instrument, to możesz robić na nim co ci się podoba. Chyba, że chcesz grać oryginalne utwory z epoki. A jeszcze jak ma to być historycznie poprawny sposób, to kostka niestety odpada. Na załączonym filmiku widzimy, że w średniowieczu grano plectrum, jednakPokaż całość