[Enmebaragesi]

Tsunami #gdziekawostki

W weekend byłem na filmie "Interstellar" (do czytania gdziekawostki nie jest potrzebna znajomość filmu) i zostałem zapytany przez kolegę o jedną kwestię z pogranicza geografii i fizyki - czy mogą w rzeczywistości powstawać takie fale jak na wodnej planecie Miller (dla nieoglądających - baaardzo duże fale), czy jest to tylko fikcja i fantazja pana Nolana?

Otóż przy spełnieniu szeregu warunków, owszem, mogą. Nie wiemy jak jest ukształtowane dno zbiornika, w którym lądują bohaterowie, ale jeśli ma on pewną określoną geometrię to mogą się w nim rozwijać fale o wysokości spokojnie ponad 100 m (bo takie powstawały także na Ziemi). Należy nawet oddać honory panu Nolanowi, bo tak jak w filmie, fale tsunami osiągają duże wysokości tylko na płyciznach. Ponadto możliwe, że astronauci wylądowali na planecie kilka godzin po trzęsieniu ziemi czy uderzeniu komety, które tylko uprawdopodobniałyby taki scenariusz.

Co do ziemskich fal tsunami to o ile najtęższe i najbardziej niszczące zdarzały się na otwartych ocenach, o tyle najwyższe fale powstają w zamkniętych zatokach, lagunach, czy nawet jeziorach - łatwiej było w dzieciństwie rozbujać wodę w wannie niż rozkołysać całą taflę oceanu. Najwyższa odnotowana fala tsunami powstała w 1958 roku w Zatoce Lituya, na Alasce, będącej półzamkniętym fjordem. Trzęsienie Ziemi o sile ponad 8 stopni w skali Richtera spowodowało wtedy gigantyczne osunięcie się skał do jeziora i rozbujanie powierzchni wody do nawet 524 metrów wysokości. Na zdjęciu pas gołej, niezalesionej ziemi przy brzegu to obszar zniszczony przez lokalne tsunami (dla porównania całkowita szerokość zatoki to 4 km, także miejscami fale weszły nawet na 1,5 km w głąb górzystego lądu). Co ciekawe zatoka ta leży na uskoku, więc następne tego typu trzęsienia => osuwiska => tsunami mogą mieć ponownie miejsce w stosunkowo niedługim czasie.

Na otwartym morzu najwyższą odnotowaną falą jest ta związana z trzęsieniem ziemi pod Górą Unzen, w 1792 roku. Osiągnęła ona ok. 100 metrów wysokości, czyli mniej więcej tyle, co w filmie. Pamiętajmy jednak, że w czasach historycznych nie mieliśmy do czynienia z żadnymi katastrofalnymi impaktami, czy np. wybuchami superwulkanów, co mogło się zdarzyć na planecie Millera (nawet w filmie jest wzmianka o tym, że ze względu na bliskość czarnej dziury jest ona narażona na znacznie częstsze uderzenia kosmicznych skał). Ostatnie 1... 2... 3 tysiące lat są wybitnie spokojne i przyjazne ludziom, a nie zawsze tak było. Nawet w holocenie, po tzw. wydarzeniu Storegga (8,2 ka event, podwodne osunięcie ziemi na Morzu Norweskim) Wielką Brytanię niszczyły fale wnikające na nawet 80 km w głąb wyspy. Dla takich ekstremalnych zdarzeń jak uderzenie meteorytu pod koniec kredy (tak, to związane z wyginięciem dinozaurów) bierze się pod uwagę tsunami dochodzące nawet do 5 km wysokości.

W ogóle ostatnio coś dużo ciekawostek się popłodziło na mirko, zwłaszcza astronomicznych i robią kawał dobrej roboty. Mam nadzieję, że geografia i #gdziekawostki jakoś to wytrzymają ( ͡° ͜ʖ ͡°)


#gdziekawostki | #ciekawostki | #geografia | #pokonamyfale | #interstellar

[tullsta]

@Enmebaragesi: A myslales moze o wpływie grawitacji? Skoro u nas maly księżyc moze spowodować przyplyw, to większy obiekt chyba moze spowodować tsunami?

[losiu888]

@tullsta: masywniejszy obiekt przyciagnie wiecej wody, ale woda ta bedzie rozlozona na duzym terenie. dopiero dzieki splyceniu zbiornika powstanie wysoka, efektowna fala.

[tullsta]

@losiu888: Tak tak, mysle o nałożeniu tych efektów (plytki zbiornik plus zamknieta zatoka) tylko grawitacja jako przyczyna.

[S.....a]

@Enmebaragesi: O stumetrowych falach wiedziałem, ale z tymi półkilometrowymi to mnie zaskoczyłeś.

[dobrabajera]

@Enmebaragesi: Nie żeby to negowało ciekawostce ale fala w filmie nie była tsunami. Nawet nie wiem czy można ją nazwać falą. W filmie woda z planety była cały czas w jednej pozycji wycelowana wiecznie w to samo miejsce czyli w czarną dziurę. To nie fala okrążała planetę, to planeta kręciła się pod falą. Tak więc ukształtowanie terenu, trzęsienia ziemi, asteroidy czy komety nie mają znaczenia w filmie.

Źródło: Black Science Guy

[MasterSoundBlaster]

@Enmebaragesi:

czy uderzeniu komety

To akurat niby mało prawdopodobne, bo czarna dziura miałaby wszystkie ściągać do siebie.

Ale sam wpis ciekawy.

[m.....t]

To akurat niby mało prawdopodobne, bo czarna dziura miałaby wszystkie ściągać do siebie.

@MasterSoundBlaster: #fucklogic xD

[MasterSoundBlaster]

@mocart:

Ja mówię co wynikało z filmu :)

[m.....t]

@MasterSoundBlaster: Wniosek jest moim zdaniem odwrotny - jeśli czarna dziura ściąga wszystkie komety do siebie, a planeta krąży wokół niej to powinna być właśnie bardziej narażona na zderzenia - bo znajduje się na drodze tych komet (raz na miliard, ale i tak częściej, bo centra innych układów nie mają tak ogromnej grawitacji, żeby przyciągać tyle ciał co czarna dziura) :P

[MasterSoundBlaster]

@mocart:

Nad filmem czuwał fizyk, może się pomylił ;)

[m.....t]

@MasterSoundBlaster: Żródło pls (tylko nie tego, że czuwał fizyk), bo brzmi jak wymyślone info, a google nie podaje wyników

[m.....t]

@MasterSoundBlaster: Jednak logika nie zawodzi

However almost all bodies – planets, comets are asteroids – have a strong angular momentum and produce their own centrifugal force which will keep them safe from harm. So Miller's planet would have been bombarded with comets and asteroids like all other planets.

[MasterSoundBlaster]

@mocart:

http://en.wikipedia.org/wiki/Interstellar_%28film%29#Production

Kip Thorne – consultant, executive producer

[MasterSoundBlaster]

@mocart:

Ale ja się nie upieram, że mam rację. Napisałem co przekazali w filmie.

[m.....t]

Tylko, że zostało to źle przedstawione :P

[peszmerd]

@dobrabajera: Gdyby tak rzeczywiście było, to pokrótce i sama planeta przestałaby się obracać. Ma znacznie większą masę niż woda na niej samej, ale skoro czarna dziura potrafiła zatrzymać wodę, po upływie takiego czasu jaki minął od ukształtowania planety również zostałaby wyhamowana i zatrzymana.

A co tam, można pójść dalej i powiedzieć, że o ile czarna dziura uformowałaby się zanim zrobiłaby to nasza planeta, nigdy by ona [planeta] nie powstała, ponieważ drobiny

[dobrabajera]

@peszmerd: no tak zapomniałem że na wykopie są międzynarodowej sławy i renomy fizycy pokroju @peszmerd

Szkoda że Kip Thorne z którym Nolan konsultował się w sprawach fizyki w filmie i Neil Degrasse Tyson z którego zaczerpnąłem te wyjaśnienie słabiej się znają na astrofizyce od Ciebie.

o ile czarna dziura uformowałaby się zanim zrobiłaby to nasza planeta, nigdy by ona [planeta] nie powstała, ponieważ drobiny materii szybciej zostałyby przyciągane niż te drobiny

[peszmerd]

@dobrabajera: zgadza sie, popłynąłem. A Ty ironizuj dalej.

Nie wiem skad wziales sytuacje z ukladen slonecznym; docelowo czarne.dziury pochlaniaja swoje.otoczenie i rosna, wiec z ukladem slonecznym z czasem byloby podobnie. Przeciez nawet teraz jestesmy przyciagani przez centrum galaktyki. Jezeli mysle blednie, wyprowadz mnie z bledu.

Porownalem wode na planecie z jej skorupa i wnetrzem jako materia, skoro jedno jest w stanie zostac 'wycelowane' w czarna dziure, to drugie rowniez. Czy myle

[dobrabajera]

@peszmerd: czarna dziura to obiekt o masie x. Obiekt o masie x wytwarza grawitacje y. Czarna dziura o masie słońca wytwarza taką samą siłę grawitacji jak słońce. Nie ma bonusu +5 do przyciągania za bycie czarną dziurą.

Wiec skoro nie wpadamy do słońca to nie wpadalibysmy też do czarnej dziury o masie słońca gdyby się magicznie zamiast niego pojawiła.

Tak samo jakby Ciebie zamienić w czarną dziurę i ustawić na stabilnej

[J.....m]

@dobrabajera: Ale jednak czas zwalnia w pobliżu czarnej dziury a w pobliżu słońca nie.