[Vivec]

820 - 1 = 819

Tytuł: Antigonos the One-Eyed and the Creation of the Hellenistic State
Autor: Richard A. Billows
Gatunek: Historyczna
★★★★★★★☆☆☆

Niezwykłe życie Aleksandra Wielkiego zaskoczyło jego współczesnych, podobnie jak jego śmierć. Bez oczywistego następcy, imperium Aleksandra zdane zostało na łaskę ambicji jego własnych generałów(dlatego okres ten nazywany jest wojnami Diadochów, czyli Następców Aleksandra). Jako pierwszy królem ogłosił się Antygon Jednooki i aż do swojej śmierci w bitwie pod Ipsos, mając osiemdziesiąt jeden lat, dominował podczas burzliwych dziejów wczesnego okresu hellenistycznego. Dzięki swoim zdolnościom przejął wschodni region Morza Śródziemnego i uczynił siebie i swoich potomków królami. W ten sposób ustanowił system i strukturę administracyjną w zachodniej Azji, która stanowiła podstawę późniejszego imperium Seleukidów. Dlatego przewodnimi tematami tej książki są życie i działalność tej postaci oraz to w jaki sposób Antygon przyczynił się do stworzenia nowego systemu państwowego ze szczątków imperium perskiego podbitego przez Aleksandra - monarchii hellenistycznej.
Dzieje wojen Następców są mi znane, więc choć fascynujące, to najbardziej interesowała mnie druga część książki. W której można dowiedzieć się, że w przeciwieństwie do Aleksandra, którego romantyczne dzieje podboju polegały przede wszystkim na niszczeniu, Antygon był bardziej twórcą. Przypomina w tym Filipa II, ojca Aleksandra, którego dzieło umożliwiło wielkiemu wodzowi zniszczenia dwu-wiecznej polityczno-kulturowej równowagi sił między światem greckim a perskim. Aleksander nie dożył jednak chwili w której mógłby zapełnić tą pustkę czymś nowym. Zadanie to spadło na Diadochów(a zwłaszcza Antygona i Seleukosa), z których wysiłków wyłoniła się monarchia i cywilizacja hellenistyczna.
Antygon w swojej pracy administracyjnej czerpał pomysły z doświadczeń swojego rówieśnika i wielkiego reformatora Filipa(pod którym służył za jego rządów) oraz praktyk perskich, które poznał będąc satrapą Frygii. Z dostępnych informacji wyłania się obraz Antygona jako pragmatycznego króla. Swoje metody rządzenia dostosowywał do regionu którym rządził i problemów które tam napotkał. W ciągu piętnastu lat panowania ustanowił w pełni funkcjonalny system administracyjny oparty na rozległej kolonizacji Azji grecką i macedońską siłą roboczą. To również on był twórcą politycznego kompromisu, w ramach którego greckie polis zostały włączone do systemu państw hellenistycznych aż do czasów podboju rzymskiego.
Antygon jako pierwszy przyjął status króla(bazyleusa) czym wpłynął na naturę hellenistycznej monarchii absolutystycznej, podkreślając waleczność(aristeia) i odwagę(andreia) władcy. Dało mu to niezbędną charyzmę wywyższającą do nadludzkiego statusu. Z możliwym wyjątkiem Aleksandra, Antygon był pierwszym żyjącym monarchą, któremu greccy poddani oddawali boskie honory, co później stało się pospolitą cechą hellenistycznej cywilizacji. Wszystko to miało istotny wpływ na idee filozoficzne - traktaty o rządzeniu stały się w tym okresie jednym ze standardowych rodzajów pism. Nie udałoby się mu to gdyby nie wyróżniał się walecznością i odwagą na polu bitwy. Nie ma wątpliwości, że był znakomitym dowódcą. Jego opanowanie i zaradność w długim pojedynku z Eumenesem czy błyskotliwa kampania przeciwko frakcji Perdikkasa dowodzą jego zdolności. Wiedział jak przekształcić niepowodzenie w zwycięstwo i jak sprawić by zwycięstwo było decydujące. Co więcej dostrzegał zdolności i temperament swoich ludzi - cechy tej chyba brakowało Eumenesowi(przecież równie zdolnemu generałowi), co przyczyniło się do jego zguby.
Epoka Diadochów określana jest czasem jako pełna profesjonalizmu; autor tej książki dodaje, że w takim razie Antygon jest największym profesjonalistą w erze profesjonalistów, co najlepiej ilustruje jego troska o techniczne aspekty działań wojennych. Jeśli weźmie się pod uwagę niespodziewany marsz przez południową Azję Mniejszą w 319 r., dzięki któremu Antygon był w stanie unicestwić armię Alketasa znikomym kosztem, wyraźnie widać jak wielką uwagę przywiązywał do wywiadu wojskowego. Bez niego nie wiedziałby gdzie wroga armia się znajduje i jak dotrzeć tam niezauważonym. Autor uważa również, że Antygon i Eumenes zapoczątkowali proces, który stopniowo przeniósł dowódcę z pozycji walczących do wycofanego punktu z którego mógł kontrolować całą bitwę. Z powyższego jasno wynika, że Antigonos w pełni zasługuje na niemal powszechny osąd jako najbardziej utalentowanego z dowódców Aleksandra i jednego z wielkich generałów starożytności.

#bookmeter