[matka_boska_w_klapie]

Wasi przodkowie byli kretynami

Co może łączyć francuską armię z końca XIX wieku i posążki bogiń-matek, które są gęsto rozsiane na terytoriach Eurazji? Wydawałoby się, że niewiele. W rzeczywistości jednak bardzo wiele. Zapraszam do lektury o wątku, który w historii naszej gatunkowej ewolucji jest poruszany bardzo rzadko, jeśli nie wcale.

Gdy armia francuska w 1900 roku ogłosiła mobilizację, oficerowie z pewnością nie spodziewali się, że w niektórych regionach liczba odrzuconych zgłoszeń będzie tak wysoka. W Górnej Sabaudii aż 40% rekrutów odpadła automatycznie. W Sabaudii było to 25%, w Alpach Wysokich 16%. Jeszcze gorzej wyglądała sprawa w 25 lat później - podczas poboru ogłoszonego przez Szwajcarów w Bernie blisko 60% rekrutów odpadło w przedbiegach. Powodem było nic innego, jak niedobór jodu, który skutkuje wystąpieniem szeregu morfologicznych deformacji ciała wraz z niepełnosprawnością intelektualną. Zespół ten określa się mianem kretynizmu. Jeszcze w poprzednim wieku występował on powszechnie na terytoriach znajdujących się powyżej 1400 m.n.p.m w związku z brakiem jodu oceanicznego, ale do tego jeszcze wrócimy.
Objawy kretynizmu to między innymi krótkie kończyny, nalana twarz, szerokie czoło, brak owłosienia, wydęte brzuchy i gigantyczny, pokryty skorupą język, który nie mieści się w jamie ustnej; u kobiet jest to także przerost gruczołów mlekowych (cycki rosnące na boki, ale faza).

W 1998 roku profesor University of Kansas Jerome E. Dobson zauważył ciekawą rzecz. Granice, w których w XIX wieku zespół niedoboru jodu był częstą przypadłością, doskonale pokrywały się z areałem, na którym znajdowano posążki paleolitycznych bogiń-matek. Poddając analizie kości neandertalczyków i ludzi z Cro-Magnon Dobson wysnuł śmiałą tezę: zdecydowana większość populacji naszych przodków cierpiała na kretynizm. Cechy charakterystyczne tej choroby odnajdujemy w przedstawieniach bogiń-matek, które dziś utożsamia się powszechnie z kultem płodności. Dobson uważał, że jest zupełnie inaczej. Co jeśli paleolityczne figurki nie przedstawiają hiperbolizowanych cech płciowych i nie są formą kultu macierzyństwa lecz są... wiernym przedstawieniem tego, jak wyglądały tamte społeczności?
Dobson nie spoczął na laurach i badał sprawę dalej, porównując szkielety neandertalczyków ze szkieletami dotkniętych kretynizmem osób, które udało mu się znaleźć na wydziałach patologii w Bernie. Podobieństwo było wręcz zaskakujące. Podobnie z kształtem żuchwy, narażonej na nieustanny nacisk ze strony gigantycznego języka.
Czy oznacza to, że neandertalczycy byli po prostu porażką ewolucji, nieprzystosowaną do pobierania jodu? I tak i nie. O wszystkim zadecydował przypadek.

Te społeczności, które miały szczęście i zamieszkiwały tereny brzegowe w czasach 300k BP do 30k BP, nie zdradzały objawów kretynizmu - mowa tu zarówno o neandertalczykach, jak i Homo sapiens fossilis (kromaniończyk). Donson doszedł do wniosku, że neandertalczycy i kromaniończycy nie różnili się od siebie aż tak bardzo względem budowy anatomicznej. Znaleziska z regionów, które w wybranych okresach znajdowały się blisko linii brzegowej zdają się to potwierdzać. Wniosek? Współczesny wizerunek neandertalczyka jako kogoś z wysokim czołem, głupim wyrazem twarzy i grubymi kośćmi to w istocie nie wizerunek neandertalczyka per se, ale wizerunek naszych przodków z deficytem jodu. Tam bowiem, gdzie poziom jodu był dla ludzi wystarczający, neandertalczycy byli po prostu... normalni.
Dlaczego więc wyginęli? Jedna z hipotez jest taka, że zostali zepchnięci na terytoria pozbawione jodu morskiego przez ludzi z Cro Magnion. Te populacje, które zamieszkiwały wybrzeża, rozwijały się dobrze. Te, które cierpiały na chroniczny kretynizm, powoli karlały i wymierały. Byłoby to także wytłumaczenie jednej z hipotez mówiących o tym, że wyginięcie neandertalczyków było bezpośrednio spowodowane deformacją kości miednicy, które nie pozwalały kobietom na częste porody. A co do kobiet...

Badania wykazały także, że kobiety są średnio 6 razy bardziej wrażliwe na niedobory jodu. Tłumaczyłoby to po części fakt, dla którego to właśnie kobiety stały się obiektem przedstawień takich jak Wenus z Willendorfu. Tak, najprawdopodobniej w społeczeństwach pierwotnych kretynek było 6 razy więcej niż kretynów. Gdyby ktoś chciał być seksistą i szukać przykładów do szkalowania płci pięknej, to niczego lepszego w całej historii naszego gatunku nie znajdzie.
Około 30k BP dochodzi do jodowej rewolucji. Uważa się powszechnie, że to wówczas w Europie zapoczątkowano szlaki handlowe, wiodące z regionów nadmorskich do wewnątrz kontynentu. Owoce morza, ryby i nadmorska roślinność zaczęła docierać także do tych społeczności, które wcześniej o jodzie mogły pomarzyć. Nie chodzi jednak wyłącznie o jedzenie. Ozdoby w formie muszli i innych nadmorskich znalezisk w znaczący sposób przyczyniły się do najodowania kontynentalnych gleb, dzięki czemu zjawisko kretynizmu przestało być aż tak powszechne.
No dobra, ale dlaczego dzisiaj nie jesteśmy wszyscy tak #!$%@? jak neandertalczycy? A nie jesteśmy? Chroniczny endemiczny kretynizm jest także dzisiaj poważnym problemem. Szacuje się, że dziś około miliarda osób na całym świecie dotkniętych jest niedoborem jodu - głównie w górzystych regionach Azji i w centralnej Afryce. Możemy nie zdawać sobie z tego sprawy, ale ogromna część naszej populacji jest... zwyczajnie upośledzona w mniejszym lub większym stopniu. To dość przerażające, prawda?

Problem niedoboru jodu w diecie został zauważony prawie 200 lat temu. Początkowe działania były prowadzone na niewielką skalę, dopiero w 1960 roku sprawą zajęła się Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), aktywnie angażując się w tworzenie powszechnych programów zdrowotnych zajmujących się m.in. jodowaniem soli spożywczej. Przyniosły one wymierne efekty i znacząco ograniczyły występowanie chorób związanych z niskim spożyciem jodu. Z tego powodu jodowanie sodu uważane jest za najbardziej efektywny program zdrowotny w historii świata.

[Jerome E. Dobson, The Iodine Factor in Health and Evolution, Geographical Review, Vol. 88, No. 1. (Jan., 1998), pp. 1-28]
[Jodowanie soli w: Wikipedia, the free encyclopedia [online], dostępny w: https://pl.wikipedia.org/wiki/Jodowanie_soli]

Artykuł przeklejony z grupy fb "Teoretycznie tak"

#historia #antropologia #gruparatowaniapoziomu #ciekawostki

[Raciatek]

(cycki rosnące na boki, ale faza)

@matka_boska_w_klapie: artykuł fajny, ale #!$%@?łeś mnie tym totalnie. Leci poważny tekst, a tu... To xD

[orkako]

@matka_boska_w_klapie: Bardzo ciekawe